Từ sáng hôm qua (4/9) tuyến đường độc đạo vào xã Tân Hóa đã bị cô lập bởi lượng nước lên nhanh, cho đến sáng nay (5/9) nước lũ đã nhấn chìm cả nóc nhà chừng 6m, tất cả chỉ còn lại một vài đường ngói và những căn nhà phao nhỏ nổi trên mặt nước.

Tân Hóa là một xã nằm trong vành đai rừng Quốc gia Phong Nha Kẻ Bàng, cách thị trấn Quy Đạt 12km, với khoảng 700 hộ dân, sống khá cách biệt. Địa hình lòng chảo được bao quanh bởi các dãy núi đã tạo ra những cánh đồng cỏ mênh mông. Vào mùa mưa, các nguồn nước từ khắp các xã thượng nguồn như Trung Hóa, Thượng Hóa, Quy Đạt đổ về, do xung quanh là núi cao, đường thoát nước duy nhất về phía hạ lưu (huyện Cao Quảng) là các dòng sông ngầm dưới các dãy núi,(*) nước thoát không kịp và bị ứ lại ở Tân Hóa.

Tân Hóa có 7 thôn thì có 3 thôn với khoảng 300 hộ dân thuộc vùng trũng thấp nhất, do đó nước ngập lụt ở đây rất cao, kỷ lục năm 2010 được ghi nhận lên tới 12m, năm 2017 là 10m và năm nay theo người dân thì sẽ xác lập một kỷ lục mới. Mỗi khi lũ về, người dân nơi đây thường tổn thất rất lớn về tài sản.

Chính vì vậy, vào tháng 11/2017, VOICE đã mở ra chương trình làm nhà chống lũ ở thôn 4 Yên Thọ (một trong 3 thôn chịu thiệt hại nặng nhất khi lũ đến) sau một thời gian tìm hiểu về đặc thù địa phương cũng như tính chất của lũ. Sau tìm hiểu, chúng tôi đã nhờ kỹ sư đến khảo sát và thiết kế nhà phao sao cho phù hợp với người dân trong vùng.

Sau 6 tháng triển khai, VOICE đã làm được 9 căn nhà phao, với kết cấu bằng cột thép, mái tôn và thùng phuya, bảo đảm tiêu chí ‘nước lên đến đâu nhà nổi tới đó’. Đi kèm là máy lọc nước và bình năng lượng mặt trời đi kèm mỗi căn nhà, để bảo đảm trong thời gian lũ lụt người dân vẫn có nước sạch để sinh hoạt và điện thắp sáng. Mỗi căn nhà phao trị giá 38 triệu, VOICE hỗ trợ 30 triệu, còn người dân chi trả 8 triệu còn lại.

Anh Toản, người dân thôn 4, Yên Thọ, xã Tân Hóa mới cho chúng tôi biết: “Trước khi nước lên cao thì cả nhà đã dọn đồ đạc, lương thực, xe máy vào nhà phao ở. Hiện cả nhà đang an toàn sống trên nhà phao. Hàng ngày anh chèo thuyền ra khỏi nhà để cho đàn bò ăn cỏ trên núi. Gia đình đã kịp chuyển đàn bò lên núi trước khi lũ về. Nhờ có bộ năng lượng mặt trời được trang bị sẵn trên nhà phao nên cả nhà vẫn có điện để sạc điện thoại và thắp sáng.” Anh Toản là một trong 9 nhà ở địa phương mà VOICE đã hỗ trợ làm nhà phao.

Đi kèm với chương trình làm nhà chống lũ, dự án còn thực hiện chương trình hỗ trợ người dân vay vốn và trông lạc nhằm tạo nguồn thu ổn định sau mùa lũ.

Tuy rằng, dự án này chỉ có thể giúp đỡ một số ít các gia đình sống trong vùng thiên tai, nhưng chúng tôi nhận thấy, để xác định và giải quyết hiệu quả các vấn đề xã hội, bao gồm cả thiên tai, bão lũ,… thì cần có sự tham gia của nhiều thành phần, đặc biệt là không thể thiếu vai trò của các tổ chức xã hội dân sự. Với khả năng phản ứng nhanh, linh hoạt, cách tiếp cận đa dạng,… các tổ chức và nhà hoạt động xã hội dân sự sẽ dễ dàng làm việc cùng người dân để giải quyết các vấn đề địa phương và từ đó thúc đẩy các địa phương phát triển.

Chính vì vậy, VOICE mong rằng Việt Nam sẽ tôn trọng quyền tự do lập hội và hội họp như cam kết để đảm bảo một môi trường mà xã hội dân sự có thể phát triển mạnh mẽ, sôi động để nhiều người có thể tham gia hoạt động và thay đổi cộng đồng và xã hội.

(*) Khi hết mùa nước lũ, Tân Hóa là một cánh đồng cỏ rộng mênh mông, xanh mướt, với các dòng suối ngầm và hang động vô cùng phong phú; như hệ thống hang động Tú Làn, Hang Tiên, Hang Én.

Dưới đây là một vài hình ảnh ghi lại quá trình xây dựng nhà phao tại đây:

Và một vài hình ảnh nhà phao tại xã Tân Hóa trong đợt lũ này:

Mời các bạn xem thêm thông tin về cơn lũ từ bài báo của tờ Thanh Niên:

Quảng Bình: Rốn lũ Tân Hóa nhà ngập tới nóc, nước lũ dâng cao hơn 3 m