Ý Kiến

Lá thư chia sẻ về các dự định sắp tới của Luật sư Trịnh Hội, Giám đốc Điều hành VOICE, gửi đến các thành viên trong đại gia đình VOICE:

Taipei – 11.11.2018

Cả nhà thương mến,

Chắc có lẽ nhiều người trong gia đình VOICE của chúng ta đã nghe tin này rồi. Nếu không muốn nói là anh đã có thông báo nội bộ từ giữa năm ngoái. Nhưng hôm nay trước khi VOICE đăng báo tìm người thay thế anh làm giám đốc điều hành trong tương lai, anh nghĩ là anh nên viết lại đôi dòng để mọi người một lần nữa hiểu rõ tại sao anh đã đi đến một quyết định có tính cách bước ngoặt như thế.

Có ba lý do lớn tại sao.

Thứ nhất, VOICE được thai nghén từ cuối thập niên 1990 và mười năm sau nó đã được cho ra đời với người giám đốc điều hành đầu tiên là Thuỳ Dương, một luật sư từ Úc và cũng là MC hiện tại của Trung Tâm Asia. Lúc ấy anh chỉ là Chủ Tịch Hội Đồng Quản Trị (President of the Board). Mãi cho đến năm 2010 khi Thuỳ Dương quyết định ra riêng để thành lập tổ chức Senhoa chống tệ nạn buôn người ở Cambodia thì anh mới bắt đầu đảm nhận chức vụ giám đốc điều hành mãi cho đến ngày hôm nay.

Đến năm sau 2019 là đúng 10 năm chẵn. Anh nghĩ nếu chúng ta muốn thấy VOICE được thay đổi, phát huy hơn nữa thì anh phải ra đi. Không phải đi luôn, không phải vì anh không còn thương yêu nó nữa mà chính vì anh thật sự quan tâm đến sự sống còn của VOICE trong tương lai và mãi mãi về sau.

VOICE phải thoát khỏi cái bóng của Trịnh Hội. Không có Trịnh Hội, VOICE vẫn có thể hoạt động hữu hiệu và hơn thế, sẽ làm tốt hơn. Đấy là điều chúng ta cần phải khẳng định và thực hiện.

Như bất kỳ một tổ chức, công ty, hay quốc gia nào, nếu muốn thay đổi và vận hành công việc tốt hơn, sau một thời gian đứng đầu lèo lái, người lãnh đạo phải ra đi để những thế hệ tiếp nối đảm trách. Bởi không một ai có thể tự thay đổi mình và luôn có những sáng kiến hơn người, năm này sang năm khác.

Đây là lý do lớn nhất tại sao anh đã đi đến một quyết định như thế vào giữa năm ngoái và cũng nhờ đó mà trong một năm vừa qua VOICE đã lớn mạnh hơn từ cấu trúc cho đến nhân sự như các em đã thấy.

Lý do thứ hai đơn giản hơn. Đó là anh nghĩ đã đến lúc chúng ta nên thành lập một quỹ phát triển xã hội dân sự dành riêng cho Việt Nam. Như anh đã trình bày trong một bài viết được đăng trên trang mạng của đài BBC Ban Việt Ngữ cách đây vài tuần, nếu chúng ta muốn thấy một phong trào xã hội dân sự mạnh mẽ, đa dạng và độc lập tại Việt Nam thì chúng ta cần phải có một sự đầu tư nghiêm túc và lâu dài cho nó.

Và vì vậy, có thể với một cái tên là VOICE Foundation hay gì đó, anh sẽ cố hết sức mình để vận động thành lập và phát triển nó với mục đích cuối cùng là chúng ta sẽ thấy được một đất nước Việt Nam thật sự tự do, dân chủ, tôn trọng pháp quyền trong một ngày gần nhất.

Ước mơ lớn nhất trong đời của anh là mình sẽ có dịp tham gia đi bầu trong một cuộc bầu cử tự do, công bằng đầu tiên trên đất nước Việt Nam. Lúc ấy chắn chắn sẽ vui lắm. Chúng ta lúc ấy ai cũng có thể ngẩng cao mặt vừa gật gù, vừa nói: the work is done!

Được về hưu lúc ấy sẽ là một điều tuyệt vời nhất đối với anh.

Riêng bây giờ điều mà anh quan tâm đó là làm thế nào để chúng ta có thể giúp đỡ cho phong trào xã hội dân sự Việt Nam được phát triển một cách hữu hiệu nhất, tiến trình dân chủ hoá Việt Nam được thúc đẩy một cách nhanh nhất mà điều đó sẽ không làm ảnh hưởng nhiều đến cuộc sống gia đình.

Và đấy cũng là lý do thứ ba đưa đến sự quyết định của anh. Nó liên quan đến cuộc sống cá nhân và vai trò của anh là một người cha. Nhìn lại quãng đường gần 10 năm vừa qua, thật lòng anh cảm thấy rất vui, rất hãnh diện và hạnh phúc là mình đã có góp công không ít trong công việc phát triển nhân sự và đào tạo của VOICE, giúp định cư được hàng trăm đồng bào tỵ nạn, và nhất là xây dựng được một mạng lưới các hội anh chị em của VOICE (sister organizations) từ Úc sang Canada, Norway, England, Belgium, v.v… có cùng chung một khát vọng.

Nhưng để đạt được những điều đó, anh đã lơ là trong công việc gia đình, nhất là trong việc dạy dỗ người con trai nhỏ nhất của mình năm nay đã lên 8. Như các em cũng đã thấy, thằng bé cần được quan tâm hơn. Và vì vậy anh cần phải dành nhiều thời gian hơn cho nó. Nếu tiếp tục đảm nhận vai trò làm giám đốc điều hành của VOICE, chắc chắn vai trò làm cha của anh sẽ tiếp tục bị ảnh hưởng, nhất là trong những năm tháng sắp tới khi nó bước sang tuổi thiếu niên.

Vì những lý do kể trên, anh mong là trong thời gian sắp tới sẽ có nhiều người nộp đơn xin vào làm giám đốc điều hành của VOICE. Và một khi Ban Quản Trị của VOICE chọn được người thay thế thì tất cả chúng ta, từ staff cho đến interns, từ VOICE affiliates cho đến partners, ai cũng sẽ hết mình giúp đỡ người kế nhiệm. Để tiếng nói của VOICE đi xa hơn, công việc của VOICE sẽ tốt hơn. Để cuối cùng chúng ta thấy được một phong trào xã hội dân sự lớn mạnh nhờ vào sự góp sức của từng người một trong đại gia đình VOICE mà anh sẽ mãi mãi là một thành viên.

Cảm ơn cả nhà một lần nữa đã lắng nghe, cảm thông và ủng hộ anh.

Chúc chúng ta may mắn! 🙂

Gần đây, sau sự kiện Giáo sư Chu Hảo bị xem xét kỉ luật vì ông đã cho “xuất bản một số cuốn sách có nội dung trái với quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước”, đã có nhiều đảng viên kỳ cựu như nhà văn Nguyên Ngọc, Tiến sĩ Mạc Văn Trang công khai tuyên bố từ bỏ Đảng Cộng sản để phản đối hành động đàn áp trí thức trên của chính quyền Việt Nam.

Qua sự kiện này, tôi muốn chia sẻ câu chuyện của tôi, một người trẻ, việc tại sao tôi không trở thành đảng viên Đảng Cộng sản.

Tôi lớn lên trong một gia đình nông dân ở miền Bắc Việt Nam, bố tôi từng đi lính trong chiến tranh biên giới năm 1979 và ông cũng là một đảng viên. Sau khi tốt nghiệp đại học năm 2010, tôi làm công tác giảng dạy trong trường đại học và tôi có rất nhiều cơ hội để trở thành đảng viên.

Trong trường đại học tôi dạy, có nhiều cơ sở đảng gọi là chi bộ, đứng đầu một trong các chi bộ là thầy Trưởng khoa của tôi. Hàng năm, các chi bộ có chỉ tiêu phải tuyển thêm đảng viên mới, và vì vậy người đứng đầu chi bộ chịu nhiều áp lực về việc này. Thực sự, phần đa các giảng viên trẻ trong khoa như tôi không ai muốn vào Đảng, nếu có vào Đảng không phải họ tin tưởng gì Đảng, đơn thuần là họ muốn tìm một cơ hội thăng tiến hoặc họ cả nể sếp của mình.

Phần tôi, sếp của tôi nhiều lần đề nghị tôi vào Đảng, và thú thực tôi hiểu khó khăn của ông, vì năm sau nếu ông không tìm được ai vào đảng thì có thể ông bị Đảng kỉ luật. Vì cả nể, tôi đã từng tham gia học một lớp cảm tình Đảng, nhưng điều đó khiến tôi rõ ràng hơn trong quyết định không vào Đảng của mình. Chỉ sau 10 phút trong lớp, tôi nghe toàn tuyên truyền về chủ nghĩa Marx – Lenin, con đường lên chủ nghĩa xã hội, sự sụp đổ của chủ nghĩa tư bản .v..v.. Tôi tự đặt câu hỏi tại sao thế kỉ XXI rồi người ta còn đi tuyên truyền những thứ nhảm nhí cho giới trẻ. Và tôi quyết định ‘biến’ khỏi lớp ngay lập tức.

Như đã nói ở trên, bởi lý lịch cũng như công việc của tôi lúc đó, và do yêu cầu kết nạp đảng viên hàng năm của chi bộ, tôi có thể vào Đảng bất cứ lúc nào, chỉ cần tôi đồng ý; tuy nhiên, tôi đã không vào Đảng.
Lúc đó, quyết định không vào Đảng của tôi có thể phần nhiều dựa trên trực giác, nhưng giờ đây, khi có thời gian tìm hiểu nhiều hơn về lịch sử Việt Nam, cũng như những vấn nạn của Việt Nam đương đại, tôi thấy rằng đây là một trong những quyết định đúng đắn nhất về mặt chính trị của tôi.

Tại sao lại như vậy?

Thứ nhất, tôi nhận thấy rằng, về cơ sở tư tưởng của Đảng cộng sản Việt Nam nói riêng và các Đảng Cộng sản nói chung, các nguyên tắc như tập trung dân chủ, chuyên chính vô sản, sở hữu chung và kế hoạch hóa, đều là những nguyên tắc sai lầm: tập trung dân chủ dẫn đến độc tài, chuyên chính vô sản dẫn đến giết chóc, sở hữu chung và kế hoạch hóa dẫn đến làm nghèo nàn xã hội.

Các Đảng Cộng sản, trong đó có Đảng Cộng sản Việt Nam, được dẫn dắt bởi các nguyên tắc như vậy sẽ không thể là các đảng tiến bộ của nhân loại như họ tuyên bố, mà thực chất chúng sẽ trở thành các đảng kéo lùi lịch sử nhân loại. Các sự kiện trong lịch sử Việt Nam như thủ tiêu những người yêu nước giai đoạn 1944 – 1946, Nhân Văn – Giai Phẩm, Cải cách ruộng đất, đánh tư sản ở Miền Nam, trại cải tạo, thuyền nhân, hay các thảm họa kinh tế gần đây như Boxit, Vinashin minh chứng điều đó.

Hiện nay, dù đã có nhiều cải cách tự cứu mình, như cái gọi là ‘đổi mới’ năm 1986, tuy nhiên bản chất độc tài bạo lực của Đảng Cộng sản Việt Nam vẫn còn đó. Người Việt Nam hầu như không có bất cứ quyền chính trị dân sự nào, họ không có quyền bầu cử trong một cuộc bầu cử tự do công bằng, họ không có quyền lập hội đoàn, họ không có quyền nói lên tiếng nói của mình. Đảng Cộng sản vẫn độc quyền cai trị Việt Nam, bất cứ ai lên tiếng về vấn đề gì, dù ôn hòa hay cấp tiến, đều bị họ đàn áp. Và sẽ không có gì lạ khi mà ngay cả những người như GS Chu Hảo, vốn là một đảng viên ôn hòa và có nhiều đóng góp cho sự phát triển văn hóa Việt Nam đương đại, cũng bị họ đàn áp như chúng ta thấy gần đây.

Thứ hai, tôi cũng thấy rằng, việc trở thành đảng viên Đảng Cộng sản, là biến mình trở thành nô lệ tự nguyện cho nó.

Một người dân trong chế độ Cộng sản chịu nhiều sự ràng buộc, tưởng là đã nhiều, một đảng viên còn chịu nhiều sự ràng buộc hơn thế. Bạn phải tuân thủ kỉ luật Đảng, họp hành hàng tháng, và hàng năm phải phê bình, tự phê bình. Tất cả những điều này chói trặt bạn, và bạn chẳng thể làm điều gì nữa; ngay cả khi thấy một việc bất bình bạn cũng không thể tự do lên tiếng, vì như vậy có thể làm tổn hại “lợi ích quốc gia, lợi ích Đảng”. Và điều đặc biệt là, vào Đảng thì dễ, ra khỏi Đảng thì khó hơn lên trời.

Việc mở rộng đảng viên hiện nay của Đảng cộng sản (với khoảng 5 triệu đảng viên), thực chất là mở rộng việc kiểm soát xã hội, và không nhằm mục đích gì hơn là củng cố sự cai trị của họ. Thông qua việc độc quyền phân phối quyền lực, của cải, cùng các cơ chế đảng, Đảng Cộng sản cột chặt 5 triệu đảng viên (cùng gia đình của họ) vào cùng với số mệnh của mình. Hi vọng tiếp cận với các nguồn lực trên (thực chất đa phần chỉ nằm trong tay thiểu số chóp bu đảng và con cháu), họ buộc phải trung thành với Đảng Cộng sản.

Chính cơ chế này lại dẫn đến nhiều điều tệ hại cho tương lai Việt Nam: 1) Vì vào Đảng là cơ hội duy nhất tiếp cận với quyền lực và tiền bạc, thực tế này biến bộ máy Đảng và nhà nước trở thành một bộ máy tham nhũng. 2) Những người trẻ có tài năng, thay vì dùng tài năng của mình đóng góp cho sự phát triển xã hội như trong các nền dân chủ, họ chỉ tìm cách tham nhũng và làm giàu cho bản thân trong cơ chế Đảng.

Bạn nghĩ gì về tương lai Việt Nam, khi đặt đất nước trong tay một đảng như vậy?

Còn tôi, đó là hai lý do tôi quyết định không trở thành thành viên Đảng Cộng sản. Là người Việt Nam, tôi mong muốn người dân được tự do, dân tộc Việt Nam giàu mạnh, tuy nhiên, tôi hiểu rằng điều này không thể thực hiện với Đảng Cộng sản. Việt Nam cần một con đường khác, và con đường đó phải là xây dựng nên một nền dân chủ tự do.

Đó là lý do tôi nghỉ công việc của mình, để trở thành một thực tập sinh tại VOICE. Thông qua các khóa học ở VOICE, và cơ hội đến các nước dân chủ tự do, tôi hiểu hơn vấn nạn của Việt Nam, hiểu rõ hơn nỗi thống khổ mà người dân Việt Nam phải chịu đựng trong chế độ cộng sản, không được làm con người thực sự; và tôi biết phải làm gì cho tương lai đất nước.

Thông qua sự kiện xem xét kỷ luật Giáo sư Chu Hảo, cũng như việc từ bỏ Đảng của nhà văn Nguyên Ngọc, Tiến sĩ Mạc Văn Trang cùng nhiều người khác, tôi muốn chia sẻ với mọi người quan điểm không trở thành đảng viên Đảng Cộng sản của một người trẻ như tôi. Tôi tin rằng từ bỏ Đảng Cộng sản hay không trở thành đảng viên Đảng Cộng sản là một điều mọi người Việt Nam có lương tâm cần làm. Nhưng tôi cũng tin rằng chỉ vậy thôi là chưa đủ, để Việt Nam thay đổi, mỗi người chúng ta cần tiến thêm một bước là đấu tranh để thiết lập một nền dân chủ tự do ở Việt Nam.

Trọng Quân (Thực tập sinh)

Tôi có cơ hội làm việc với Giáo sư Chu Hảo khi tham gia tổ chức các buổi thảo luận về chính trị tại NXB Tri thức trong giai đoạn 2014 – 2016.

Trước thời gian đó, từ khi học đại học cho đến khi ra trường đi làm, tôi là độc giả trung thành của NXB Tri thức. Có thể nói, những cuốn sách của NXB Tri thức, đặc biệt là Tủ sách Tinh hoa, đã thay đổi con người tôi.

Tôi sẽ không biết nguồn gốc quyền lực của chính quyền đến từ nhân dân nếu không đọc Khảo luận Thứ hai về Chính quyền của John Locke, tôi sẽ không biết con người có quyền tự do ngôn luận, hội họp nếu không đọc Bàn về Tự do của John Stuart Mill, và tôi sẽ không biết về chủ nghĩa cộng sản có thể dẫn đến toàn trị nếu không đọc Đường về nô lệ của Hayek. Tôi tin rằng rất nhiều bạn trẻ, đã và đang là độc giả của NXB Tri thức, có cùng trải nghiệm như tôi.

Trước thời gian đó, đối với tôi, Giáo sư là nhà văn hóa lớn, người bảo trợ cho nỗ lực khai dân trí ở Việt Nam. Tôi không bao giờ nghĩ rằng mình có cơ hội gặp được ông; tuy nhiên, may mắn thay tôi không chỉ có cơ hội gặp ông mà còn được làm việc với ông.

Chính từ việc đọc sách của NXB Tri thức, từ việc hiểu các nguyên tắc tổ chức xã hội hiện đại là dân chủ, pháp trị và thị trường tự do, nó thôi thúc tôi và bạn bè phải làm điều gì để phổ biến ý tưởng trên cho càng nhiều bạn trẻ càng tốt. Điều này dẫn đến hình thành nhóm của chúng tôi, việc hợp tác với NXB Tri thức để tổ chức một loạt các seminar về chính trị sau đó.

Cảm nhận của tôi về Giáo sư khi làm việc cùng với ông là sự sâu sắc, phong thái từ tốn và nhẹ nhàng, đặc biệt ông luôn khuyến khích, động viên những người trẻ chúng tôi. Điều tôi nhớ nhất ở ông là khi chúng tôi tổ chức seminar giới thiệu tư tưởng của John Locke trong tác phẩm Khảo luận Thứ hai về Chính quyền.

Ông John Locke là tác giả lớn trong thời kì Khai sáng ở phương Tây, và tư tưởng của ông chính là nền tảng cho nền dân chủ tự do ngày nay. John Locke đưa ra câu trả lời cho các câu hỏi quan trọng như đâu là nguồn gốc của chính quyền – sự đồng thuận của người dân; mục đích của chính quyền là gì – bảo vệ quyền sống, tự do và tư hữu; và khi chính quyền chống lại người dân thì người dân có quyền làm gì – nổi dậy lật đổ chính quyền.

Đối với một nước độc đảng như Việt Nam, đây là những câu hỏi cực kì nhạy cảm. Tôi nhớ lúc đó, có nhiều bài viết ám chỉ rằng, seminar ngầm tuyên truyền kích động ý tưởng nổi dậy chống lại chính quyền ở Việt Nam. Trước buổi seminar, Giáo sư có cầm một trong các bài viết như vậy đưa chúng tôi, ông hỏi chúng tôi rằng ‘có sợ không’. Thú thực, lúc đó chúng tôi và ngày cả nhiều bạn tham gia seminar cũng hơi hoang mang, nhưng ông đã trấn an chúng tôi, bảo chúng tôi cứ làm, ‘có gì để bác lo’. Hành động này của Giáo sư rất quan trọng với chúng tôi, vốn còn rất non nớt lúc đó, bởi nó khiến chúng tôi vững tin và tiếp tục theo đuổi ước mơ của mình. Buổi seminar diễn ra rất thành công. Đây chính là seminar khởi đầu cho hàng loạt các seminar kế tiếp, mà ông luôn đồng hành với tư cách người chủ trì.

Trong suốt sự nghiệp khai dân trí của ông, tôi tin rằng Giáo sư đã phải đối mặt với nhiều khó khăn và áp lực từ chính quyền, việc xem xét kỉ luật ông vừa qua chỉ là chuyện thường ngày trong số đó. Điều tôi mừng là thông qua sự việc này, có sự lên tiếng mạnh mẽ bảo vệ ông. Nó cho thấy công luận ngày càng khai sáng hơn, mà Giáo sư là người góp phần quan trọng mang lại điều đó.

Đối với tôi, thời gian làm việc với Giáo sư là giai đoạn quan trọng, nó góp phần giúp tôi trưởng thành và hiện giờ tôi có thể đóng góp như một nhà đấu tranh cho Việt Nam tự do và tiến bộ.

Xin tri ơn Giáo sư vì những gì ông đã làm cho tôi, thế hệ của tôi, và cho Việt Nam.

Minh Tâm (thực tập sinh)