Các nhà hoạt động thường phải làm việc trong môi trường chịu nhiều áp lực, cũng như đối mặt với tình trạng quá tải mà hay bỏ qua việc chăm sóc chính mình (self-care). Chúng tôi nhận thấy rằng để có thể hoạt động lâu bền và hiệu quả, việc chăm sóc bản thân nên là một trong những ưu tiên hàng đầu.
Khi chăm sóc tốt bản thân, bạn có thể duy trì năng lượng và đam mê của mình, để tiếp tục thực hiện các mục tiêu đã đặt ra. Bởi lẽ sức mạnh tinh thần và thể chất của bạn cũng chính là nhiên liệu cho các phong trào xã hội mà bạn đang tham gia vào.
Vì vậy, VOICE đã chọn self-care là một trong các giá trị cốt lõi của tổ chức, nhằm nâng cao nhận thức, kỹ năng chăm sóc bản thân lẫn chăm sóc đồng đội.
Vậy chúng tôi đã khuyến khích điều này như thế nào?
Mỗi tuần, các học viên và nhân viên của VOICE có một giờ self-care, được quy định vào cuối ngày thứ Tư. Trong thời gian đó, bạn được tự do làm điều mình thích, trừ làm việc và… online. Thông thường, một số người sẽ đứng ra tổ chức các hoạt động khác nhau như chơi cầu lông, thiền, đi dạo, đi bơi, trò chuyện,… và mời những người khác cùng tham gia. Quy định một giờ self-care trong thời khóa biểu làm việc của văn phòng không có nghĩa mọi người chỉ cần self-care 1 tiếng đồng hồ trong tuần. Sở dĩ chúng tôi chọn 1 giờ giữa tuần là vì muốn nhắc nhở học viên và nhân viên tại đây về tầm quan trọng của self-care thường xuyên, chứ không phải chờ hết một tuần làm việc mệt mỏi thì mới self-care.
Một vài hoạt động self-care tại VOICE
Ngoài ra, mỗi buổi sáng, chúng tôi đều đứng trước một bảng câu hỏi, trong đó có câu: “Ngày hôm qua, bạn đã chăm sóc tốt bản thân mình chưa?”. Mỗi người sẽ đưa ra câu trả lời và sau đó chia sẻ vấn đề của mình và đề nghị người khác hỗ trợ nếu cần.
Chúng tôi cũng mời một bác sỹ tâm lý về trao đổi, giúp đỡ từng cá nhân, đồng thời hướng dẫn các nguyên tắc và bí quyết chăm sóc bản thân cho riêng nhà hoạt động.
Chúng tôi thực sự hài lòng về những thay đổi đã đạt được sau hai năm tập trung cải thiện vấn đề và chúng tôi sẽ tiếp tục tìm kiếm các ý tưởng mới để làm tốt hơn mục tiêu nêu ra.
Bạn đồng ý với quan điểm này và có ý tưởng để chia sẻ? Xin hãy cho chúng tôi biết nhé!
Nhân ngày Quốc tế Phụ nữ mùng Tám tháng Ba, VOICE xin chúc “một nửa thế giới” luôn mạnh mẽ, thành công và hạnh phúc. Chúng tôi đặc biệt muốn tôn vinh những nhà hoạt động nữ, nhất là những tù nhân lương tâm nữ, những người đã và đang hi sinh rất nhiều để đấu tranh cho một xã hội tốt đẹp hơn.
Vai trò của phụ nữ đang ngày càng được khẳng định, trong gia đình hay trong xã hội và tại VOICE cũng vậy. Bình đẳng giới là một trong những giá trị mà VOICE luôn chú trọng. Điều này được thể hiện qua tỷ lệ nam/nữ giữa các thành viên của VOICE, cũng như những chính sách dành riêng cho phái nữ.
Hiện nay, chúng tôi có hai nữ thành viên Hội đồng Quản trị trên tổng số năm người. Trung bình khoảng 50% học viên của chúng tôi là nữ. Tỷ lệ này cũng đúng với các nhân viên, bao gồm các vị trí quan trọng như giám đốc bộ phận và quản lý. VOICE đảm bảo các chính sách như bảo hiểm y tế hay thai sản cho cả hai giới.
Chúng tôi hiểu và trân trọng vai trò của phụ nữ trong việc thúc đẩy thay đổi xã hội. Vì thế, đảm bảo bình đẳng trong việc tiếp cận cơ hội giữa hai giới là điều không thể thiếu tại VOICE.
Một lần nữa, chúc mừng ngày Quốc tế Phụ nữ.
Hình chụp phác họa những nhân viên, học viên nữ và một nàng chó xinh đẹp của VOICE
Dân biểu Liên bang Úc Chris Hayes nhận xét về hai cựu thực tập sinh của VOICE
Vừa qua, Dân biểu Chris Hayes từ Úc đã gửi một lá thư chia sẻ nhận xét của ông về 2 cựu thực tập sinh của VOICE mà ông đã từng nhận vào văn phòng ông để thực tập. Bên cạnh đó, ông cũng bày tỏ được tiếp tục mối quan hệ hợp tác thực tập giữa hai văn phòng và có cơ hội tiếp đón thêm nhiều thực tập sinh của VOICE trong tương lai.
Ban biên tập xin được lược dịch lá thư hầu độc giả.
Hai cựu tập sinh của VOICE, Hannah (ảnh trái) và Nguyễn Anh Tuấn (ảnh phải), đứng cùng ông Chris Hayes
**************
Hội thân mến
Rất vui khi được làm việc với anh và VOICE trong khoảng thời gian khá lâu. Công việc liên quan đến tôn trọng quyền con người, đặc biệt là ở Việt Nam, mà VOICE đang làm vẫn tiếp tục truyền cảm hứng.
Như anh đã biết, văn phòng của tôi đã tiếp đón hai thực tập sinh của VOICE từ năm 2016, cả hai đều để lại ấn tượng tốt cho tôi. Trong thời gian làm việc với tôi, Tuấn và Hannah đã thể hiện một cam kết không thể nghi ngờ đối với sự nghiệp vì nhân quyền và đã có những đóng góp quý giá cho nhận thức của tôi về tình hình nhân quyền Việt Nam hiện nay.
Trong thời gian thực tập, cả Tuấn và Hannah đều được trao cơ hội để tiếp xúc với các tổ chức nhân quyền khác nhau, trong đó có Tổ chức Ân xá Quốc tế, Ủy ban Nhân quyền Úc, ActionAid và Tổ chức Theo dõi Nhân quyền. Khi đó, họ có thể đạt được sự hiểu biết thực tế về phương pháp mà những nhà vận động nhân quyền ở Úc tích cực đấu tranh cho sự tôn trọng quyền con người trên toàn cầu, và các chiến dịch thúc đẩy truy tố các vụ nhân quyền khác nhau một cách hiệu quả như thế nào. Tôi cũng tin rằng cả Tuấn và Hannah đều có thể hiểu kỹ hơn và thực tế hơn về cách thức công nhận các quyền con người trong xã hội Úc.
Kỳ thực tập của họ cũng có ích cho tất cả những ai có vinh dự gặp gỡ và làm việc với Tuấn hoặc Hannah. Tôi đã nhận được phản hồi tích cực từ các tổ chức như ActionAid, Tổ chức Ân xá Quốc tế và Tổ chức Theo dõi Nhân quyền. Họ cho tôi biết rằng họ ấn tượng như thế nào về lòng can đảm và sự cam kết của cả hai thực tập sinh.
Những lần hợp tác thực tập giữa hai văn phòng cho thấy việc tiếp tục mục tiêu chung của chúng ta là ủng hộ nhân quyền, đặc biệt tại Việt Nam, là vô cùng giá trị. Cơ hội để có một thực tập sinh từ VOICE làm việc trong văn phòng của tôi đã làm phong phú thêm hiểu biết của tôi và những người xung quanh tôi, về tình hình nhân quyền đang diễn ra ở Việt Nam. Rõ ràng là VOICE có một số cá nhân cực kỳ năng động, tất cả họ sẽ là tài sản lớn khi quá trình chuyển đổi dân chủ diễn ra ở Việt Nam.
Tôi mong muốn tiếp tục sự hợp tác này và được tiếp đón thêm nhiều thực tập sinh của VOICE trong tương lai. Đó là cơ hội mà tôi sẽ giới thiệu cho bất kỳ người nào hoặc văn phòng nào quan tâm đến việc tăng cường và tiếp tục ủng hộ nhân quyền ở Việt Nam và trên toàn cầu.
Nhân mùa tuyển sinh khóa đào tạo Xã hội dân sự của VOICE lần thứ 9, Ban Truyền thông đã có một cuộc phỏng vấn nhanh với Luật sư Trịnh Hội, Sáng lập viên và cũng là Giám đốc Điều hành của VOICE.
Từ năm 2011 đến nay, đã có 130 học viên tham gia chương trình đào tạo Xã hội Dân sự của VOICE. Nhiều người trong số đó, giờ đây, đang là những nhà hoạt động xã hội nổi bật.
“Ứng tuyển và được VOICE chấp thuận, sau những bỡ ngỡ ban đầu, mọi thứ vượt lên trên sự kỳ vọng của tôi,” theo chia sẻ của anh Nguyễn Anh Tuấn, một trong những học viên đầu tiên đến VOICE học tập.
Trong khóa đào tạo Xã hội dân sự VOICE, không chỉ được học tập về kiến thức chính trị – xã hội, mà các bạn học viên như Anh Tuấn còn được trang bị nhiều kỹ năng mềm cho việc hoạt động xã hội trong tương lai, như ngoại ngữ và kỹ năng làm việc trong môi trường quốc tế.
Khi được hỏi về một kỷ niệm đáng nhớ khi học tập ở đây, anh kể “đó là khi PAKISAMA, một đối tác của VOICE, đã đưa chúng tôi đến những hòn đảo hẻo lánh của Philippines để hỗ trợ những người nông dân đang vật lộn với ô nhiễm môi trường do các dự án có vốn đầu tư từ Trung Quốc.”
Sau khi kết thúc khóa đào tạo tại VOICE, Anh Tuấn được trao cơ hội sang thực tập tại Văn phòng Dân biểu Liên bang Úc Chris Hayes trong vòng 3 tháng. Tại đó, Anh Tuấn có dịp đi quan sát và thực tập tại các nghiệp đoàn cơ sở, để học hỏi về cách làm việc với người lao động.
Hiện nay, Anh Tuấn đang là một nhà hoạt động xã hội tích cực tại Việt Nam. “Không quá khi nói rằng, một phần lớn của chính tôi ngày hôm nay được hình thành trong những ngày tháng học tập ở VOICE,” Anh Tuấn chia sẻ.
Bạn có biết: Tuyên ngôn Quốc tế Nhân quyền là tài liệu được dịch ra nhiều thứ tiếng nhất trên thế giới?
Năm 1946, Eleanor Roosevelt (vợ của cựu Tổng thống Mỹ F.D. Roosevelt) được Tổng thống Harry Truman bổ nhiệm làm đại biểu tại Liên Hợp Quốc. Là người đứng đầu Ủy ban Nhân quyền, bà đã ra sức xây dựng Tuyên ngôn Quốc tế Nhân quyền. Đệ trình lên Đại hội đồng Liên Hợp Quốc, bà khẳng định:
“Hôm nay, chúng ta đang đứng trước ngưỡng cửa của một sự kiện lớn không chỉ đối với Liên Hợp Quốc mà còn đối với cuộc sống của toàn nhân loại. Bản Tuyên ngôn này có thể trở thành một bản Magna Carta quốc tế, cho tất cả mọi người, ở tất cả mọi nơi.”
Ảnh: Kết quả thảo luận sau buổi học đầu tiên trong lớp Nhập môn Nhân quyền tại VOICE.
Được Đại hội đồng Liên Hợp Quốc thông qua vào ngày 10/12/1948, Tuyên ngôn Quốc tế Nhân quyền được xem như kết quả của cuộc Thế chiến thứ hai. Theo đó, cộng đồng quốc tế tuyên bố sẽ không bao giờ để cho những tàn bạo như trong cuộc xung đột Thế chiến xảy ra thêm một lần nào nữa.
Kể từ đây, bản Tuyên ngôn trên được ghi nhận như một tuyên bố chung nhằm đảm bảo các quyền của con người.
Đó là một buổi chiều tháng 12 năm 1955. Rosa Parks, một thợ may 42 tuổi của một cửa hàng bách hóa ở trung tâm thành phố Montgomery, Alabama, đã bước lên xe buýt về nhà như thường lệ sau một ngày dài làm việc.
Cô ngồi đó, dựa vai vào lưng ghế. Ngồi cạnh cô là hai người phụ nữ và một người đàn ông da đen khác.
Xe buýt mỗi lúc một đông lên. Vị tài xế da trắng Fred Blake yêu cầu Parks và những hành khách da đen khác phải đứng dậy để nhường ghế cho những người da trắng vừa mới bước vào. Hồi đó, luật pháp ghi rõ rằng phần ghế phía trước của xe buýt Montgomery được dành cho công dân da trắng, còn chỗ ngồi phía sau là của công dân da đen.
Ba người ngồi cạnh Parks đứng dậy. Ngoại trừ Parks. Cô ngồi im lặng. “Có đứng dậy không, không thì tôi sẽ gọi cảnh sát tới đây bắt cô!”, Blake hét lên với Parks. “Thì ông cứ làm thế đi,” cô đáp.
Ngay lập tức, hai tay cảnh sát tới bắt cô, lấy dấu vân tay, và tống cô vào nhà tù thành phố.
Câu chuyện Parks dám lên tiếng để rồi bị bắt giữ đã lan khắp thành phố và cả những vùng lân cận.
Ngay ngày hôm sau, khắp Montgomery, người da đen không chịu đi xe buýt. Họ tẩy chay toàn bộ hệ thống xe buýt suốt 13 tháng liền, và đây là một trong những cuộc tẩy chay lâu nhất của người da đen ở Mỹ. Vài ngày sau đó, trong phiên xét xử, Parks bị phạt 10 đô-la, cộng thêm 4 đô-la chi phí tòa án. Cô đã kháng cáo như một cách thách thức những luật lệ phân biệt chủng tộc.
Cuối cùng, vào ngày 13 tháng 11 năm 1956, Tòa án Tối cao phán quyết rằng việc phân biệt chủng tộc trên xe buýt là vi hiến. Cuộc tẩy chay của người da đen kết thúc vào ngày 20 tháng 12, một ngày sau khi thành phố Montgomery thực hiện phán quyết của Tòa án.
Ảnh: Rosa Parks trên xe buýt Montgomery vào ngày 21 tháng 12 năm 1956, ngày mà hệ thống giao thông công cộng của Montgomery bỏ luật lệ phân biệt chủng tộc.
Nhiều người nói rằng ngày hôm ấy Parks không chịu đứng dậy chỉ vì mệt mỏi. “Tôi không mệt mỏi về thể chất, hoặc có thể nói là không mệt mỏi hơn thường lệ vào cuối ngày làm việc… Không, tôi chỉ mệt mỏi, mệt mỏi khi phải nhượng bộ,” Parks kể lại trong cuốn hồi ký của mình.
Parks không phải là một ngọn đuốc, một vị thánh sống, hay một vĩ nhân. Cũng giống như chúng ta, cô chỉ là một người bình thường. Và hành động lên tiếng của cô, một hành động rất con người, đã mở màn cho làn sóng đòi quyền của người da đen, và trở thành biểu tượng cho phong trào dân quyền suốt nhiều năm sau đó.
“Hãy là sự thay đổi mà bạn muốn nhìn thấy trên thế giới này”, câu nói của Gandhi, là phương châm được nhắc đi nhắc lại qua nhiều thế hệ học viên trong khóa đào tạo Xã hội Dân sự của VOICE.
Quả vậy, sự đổi thay chỉ đến từ những người dám nói lên tiếng nói của mình và không chịu nhượng bộ trước bất công. Những tiếng nói ấy, ban đầu có thể bị dập tắt, có thể bị đàn áp, như cái cách Parks đã bị bắt bớ và tống giam, nhưng chính nó sẽ tạo nên những đổi thay không chỉ cho riêng một cá nhân mà còn cho toàn xã hội.
Vừa qua, với tư cách là thực tập sinh của VOICE, tôi có được cơ hội sang Úc để vận động nhân quyền cho Việt Nam. Cũng trong chuyến đi, tôi có cơ hội được gặp gỡ đông đảo cộng đồng người Việt tại các thành phố như Sydney, Melbourne, Brisbane, Adelaide và Perth.
Về mặt cá nhân, đây là một chuyến đi mang lại cho tôi nhiều trải nghiệm đáng nhớ.
Thứ nhất, lần đầu tiên tôi có cơ hội được đặt chân đến một đất nước dân chủ tự do, thấy được đời sống chính trị xã hội trong một quốc gia như vậy được vận hành như thế nào. Đối với các nhà hoạt động dân sự của Việt Nam như tôi thì trải nghiệm như vậy rất đáng quý. Nó giúp tôi hiểu rõ hơn về dân chủ, và qua đó có một cái nhìn rõ hơn về con đường đấu tranh cho dân chủ tự do ở Việt Nam.
Thứ hai, điều quan trọng hơn, chuyến đi giúp cho tôi hiểu hơn về cộng đồng người Việt hải ngoại. Trước đây, tôi có cái nhìn hơi e ngại về cộng đồng hải ngoại. Điều này có thể do nhiều lý do, tuy nhiên, dù lý do là gì, thì ngay sau khi gặp gỡ, những e ngại như vậy trong tôi không còn nữa. Tôi hiểu được tâm tư của cộng đồng và rất khâm phục họ. Sau bao nhiêu năm phải bỏ nước ra đi, vất vả mưu sinh trên xứ người, song cộng đồng vẫn luôn đau đáu với vận mệnh của đất nước. Và cũng chính từ đây, tôi thấy rằng, sự chia cắt giữa trong nước và hải ngoại hoàn toàn có thể vượt qua. Bởi vì hai điều: chúng ta cùng là người Việt, và chúng ta cùng quan tâm tương lai đất nước. Vì thế đối thoại sẽ giúp chúng ta vượt qua sự chia cắt này.
Trên cơ sở kinh nghiệm từ chuyến đi, tôi nhận thấy rằng để thúc đẩy phong trào đấu tranh dân chủ ở Việt Nam, cần có một sự kết nối mạnh hơn nữa giữa cộng đồng đấu tranh trong nước và hải ngoại, nhất là trong tình hình hiện nay.
Một buổi sinh hoạt cộng đồng của người Việt tại Úc do VOICE Australia tổ chức.
Tại Sao Kết Nối Là Cần Thiết?
Trước tiên, ta phải hiểu được những thách thức mà hiện nay phong trào đang phải đối mặt.
Về phía quốc tế, theo đánh giá của Freedom House cùng nhiều tổ chức khác, đang có một sự suy thoái về dân chủ, tự do trong hơn một thập kỉ qua. Các trụ cột của nền dân chủ tự do toàn cầu như Mỹ, Tây Âu đang gặp phải nhiều khó khăn nội bộ, và không còn tích cực ủng hộ dân chủ tự do trên toàn cầu như trước. Trong khi đó, các quốc gia độc tài như Trung Quốc, Nga ngày càng mạnh lên, trở nên gây hấn hơn cũng như hỗ trợ nhiều hơn cho các chế độ độc tài trên khắp thế giới, trong đó có Việt Nam.
Về phía nhà cầm quyền Việt Nam. Như chúng ta thấy, sau những xung đột phe phái, thì cuối cùng ông Nguyễn Phú Trọng chiến thắng. Đây là một người theo đường lối bảo thủ – cứng rắn, và không chấp nhận đối kháng. Thực tế cho thấy, tính từ năm 2015, tình trạng bóp nghẹt tự do, đánh đập và bắt bớ những người bất đồng chính kiến ngày càng gia tăng. Và với sự hợp nhất hai chức danh Tổng bí thư – Chủ tịch nước vào trong tay Nguyễn Phú Trọng, thì đây là một tín hiệu khác không tích cực cho phong trào.
Về phía chính phong trào đấu tranh dân chủ. Những ai tham gia đấu tranh ở Việt Nam đều biết rằng phong trào đấu tranh còn rất yếu. Dù đã có nhiều sự phát triển tích cực trong giai đoạn 2007 – 2016, song chưa đủ sức trở thành một lực lượng đối kháng thực sự với nhà cầm quyền Việt Nam. Từ năm 2015, với việc đàn áp gia tăng, hàng hoạt tổ chức hình thành trong giai đoạn trước đó bị tan rã, các thành viên người bị bắt, người ra nước ngoài, người thì lui vào hoạt động ngầm. Có thể nói rằng, phong trào đang trải qua bước lùi lớn, và sẽ cần nhiều năm để khôi phục trở lại giống như giai đoạn trước 2015, cũng như cần nhiều năm hơn nữa để phát triển thành một lực lượng đối kháng thực sự mà nhà cầm quyền không thể đàn áp được.
Các quyền dân sự và chính trị đang ngày càng bị thắt chặt tại Việt Nam trong vòng 3 năm qua.
Với những thách thức như vậy, tại sao sự kết nối mạnh hơn nữa giữa cộng đồng trong nước và cộng đồng hải ngoại lại quan trọng, và có thể giúp thúc đẩy phong trào phát triển?
Trước tiên, đối với phong trào còn yếu như ở Việt Nam, thì sự tự do để phát triển là điều cực kì quan trọng. Trong thời gian gần đây, khi sự tự do đó dần mất đi, phong trào đi xuống thấy rõ. Và vì vậy, điều chúng ta cần làm là phải bảo vệ sự tự do đó. Và điều này chỉ có thể làm được thông qua các cơ chế bên ngoài, mà ở đây chính là áp lực từ các quốc gia Tây Phương.
Nhà cầm quyền Việt Nam nhận rất nhiều sự hỗ trợ về tiền bạc lẫn chính trị từ các quốc gia Tây Phương, và đi cùng với đó là các cam kết về nhân quyền. Tuy nhiên, do không có sự giám sát chặt chẽ cùng áp lực từ các quốc gia phương Tây, nên họ rảnh tay đàn áp phong trào trong nước bất chấp các cam kết của mình.
Mặc dù về tổng quan, sự quan tâm về nhân quyền của các quốc gia Phương Tây trong thời gian gần đây giảm đi như đã đề cập ở trên. Song nếu chúng ta tích cực vận động và biết cách vận động, thì có thể tạo ra những áp lực lớn lên nhà cầm quyền Việt Nam, buộc họ phải tôn trọng các cam kết. Và vì vậy khiến cho sự đàn áp trong nước được nới lỏng.
Kết Nối Bằng Đối Thoại
Điều này có thể thực hiện thông qua sự hợp tác của cộng đồng đấu tranh dân chủ trong nước với hải ngoại. Cộng đồng đấu tranh trong nước hiểu rõ những đàn áp mà họ đối mặt; tuy nhiên, do nhiều lý do, tiếng nói của họ không thể đến được với các quốc gia phương Tây. Trái lại, cộng đồng đấu tranh hải ngoại, dù có sự am hiểu hệ thống chính trị sở tại, cũng như có thể gây áp lực lên chính giới sở tại thông qua các cơ chế khác nhau trong đó có lá phiếu của mình, thì lại không phải là tiếng nói đến từ trong nước. Vì vậy mà cộng đồng đấu tranh hải ngoại và trong nước cần phải hợp tác với nhau, thông qua đó có thể gây áp lực hữu hiệu lên chính giới các nước sở tại, từ đó buộc nhà cầm quyền Việt Nam tuân thủ các cam kết về nhân quyền, khiến cho việc đàn áp được nới lỏng.
Sau khi không gian trong nước được nới lỏng, thì điều tiếp theo là phải tận dụng sự tự do đó để phát triển phong trào trong nước. Sự hỗ trợ của cộng đồng hải ngoại cho phong trào đấu tranh trong nước hiện tập trung nhiều vào hỗ trợ cho tù nhân lương tâm, cho các nhà hoạt động bị đánh,… Tuy những điều đó rất quan trọng, nhưng chỉ dừng lại ở khía cạnh phòng ngự.
VOICE Australia cùng mẹ tù nhân lương tâm Đinh Nguyên Kha đi vận động cho nhân quyền Việt Nam tại văn phòng Human Rights Watch ở Úc vào năm 2017.
Những Việc Cần Làm
Để phát triển một phong trào, chúng ta cần hỗ trợ cho những dự án phát triển, cho việc đào tạo ra thế hệ các nhà hoạt động mới có thể hoạt động chuyên nghiệp hơn. Phong trào đấu tranh trong nước có nhiều hạn chế, mà một trong số đó là đa phần các nhà hoạt động không phải là những người được đào tạo bài bản cho việc hoạt động xã hội. Sự thiếu đào tạo ảnh hưởng đến chiều sâu và sự bền vững của phong trào.
Vũ Ngọc Hân, một học viên của VOICE được cộng đồng người Việt tại Úc hỗ trợ trong chuyến thực tập tại đây. Trong ảnh, cô đứng cùng Dân biểu Chris Hayes tại Quốc hội Úc.
Và sự hỗ trợ của cộng đồng hải ngoại có thể bù đắp điều này, bởi bên cạnh khả năng tài chính, thì cộng đồng có một đội ngũ đông đảo được đào tạo bài bản trong nền giáo dục tự do, và đội ngũ này có thể trực tiếp hoặc gián tiếp đào tạo cho các nhà hoạt động trong nước để họ có thể hoạt động hiệu quả hơn. Đến khi nào mà hàng năm chúng ta có thể đào tạo ra hàng trăm nhà hoạt động chuyên nghiệp, thì phong trào đấu tranh Việt Nam mới có hi vọng một ngày nào đó trở thành lực lượng đối kháng thực sự với nhà cầm quyền Việt Nam.
Và để làm được điều này, một lần nữa, cộng đồng hải ngoại và trong nước cần ngồi lại với nhau, để xác định xem phong trào hiện nay như thế nào, thiếu cái gì, từ đó tìm ra phương cách hỗ trợ lẫn nhau trong việc phát triển phong trào.
Kết Luận
Rõ ràng rằng, từ phân tích ở trên, phong trào đấu tranh Việt Nam đang ở giai đoạn đầy thách thức, và những khó khăn sẽ còn kéo dài trong nhiều năm tới. Trước thách thức như vậy, thì phong trào đấu tranh cho dân chủ tự do của Việt Nam, từ trong nước và hải ngoại, cần đánh giá lại chính mình, đưa ra đường hướng mới cho phù hợp với hoàn cảnh.
Và một trong số đó là sự kết nối mạnh và hữu hiệu hơn nữa giữa cộng đồng đấu tranh trong nước và hải ngoại để hỗ trợ nhau trong công cuộc chung. Một sự kết nối như vậy cần làm càng sớm càng tốt, và tôi tin rằng có thể làm được thông qua sự đối thoại. Cả hai cần ngồi lại cùng nhau, đối thoại với nhau, tìm ra một giải pháp tranh đấu chung để có thể hành động thống nhất thì mới có hi vọng. Bởi chúng ta không thể chiến thắng đối thủ mạnh hơn chúng ta rất nhiều khi mà chúng ta còn chia rẽ.
Và với những kinh nghiệm của mình từ các cuộc gặp gỡ với cộng đồng hải ngoại, tôi tin rằng chúng ta đã sẵn sàng cho điều đó.
*Bài chia sẻ thể hiện quan điểm riêng của học viên Trần An Bình.
Tháng 8 vừa qua tôi có cơ may là một trong 17 nhà hoạt động châu Á được chọn tham dự chương trình Asia Young Leaders for Democracy (AYLD 2018) do Quỹ Dân Chủ Đài Loan (Taiwan Foundation for Democracy) tổ chức tại thủ đô Đài Bắc, Đài Loan.
Toàn bộ học viên của khóa AYLD 2018 cùng lãnh đạo Taiwan Foundation for Democracy
Đài Loan là một trong số ít quốc gia dân chủ thịnh vượng và tự do nhất châu Á hiện nay, bên cạnh Nhật Bản và Hàn Quốc, dù quốc gia này đã từng trải qua thời kỳ độc đảng toàn trị cho đến năm 1989. Đây là nơi đóng đô của tập đoàn công nghiệp đầy tai tiếng Formosa. Và Đài Loan cũng là nơi xuất phát điểm đời hoạt động của nhà hoạt động Trần Thị Nga cho đến khi cô bị kết án tù cũng vì tập đoàn Formosa. Chính những điều trên khiến tôi gửi đơn ứng tuyển đến AYLD 2018 để được tìm hiểu trực tiếp đất nước này.
Chính Phủ Không Làm Được Gì Cả!
Ngay sau khi ổn định chỗ ở, bước ra đường, tôi thấy ngay một sự kiện đang diễn ra đông đúc trên phố. Đó là chiến dịch thu thập chữ ký nhằm yêu cầu Ủy ban Olympic Quốc tế gọi tên đoàn thể thao của quốc gia này là Đài Loan, bỏ đi cách gọi “Trung Hoa Đài Bắc” theo áp lực từ Bắc Kinh. Tôi mới hỏi một bạn tình nguyện viên của chiến dịch, “Có phải đây là chiến dịch của chính phủ?”. Đáp lại bạn trả lời bằng thái độ nghiêm túc, “Không phải, chúng tôi phi chính phủ, phi chính trị, là xã hội dân sự, chính phủ không làm được gì cả!” Tôi mới chợt ngộ ra, vì đã quá quen với suy nghĩ rằng tất cả mọi thứ liên quan đến thể thao cấp quốc gia tại Việt Nam đều có “đảng và nhà nước lo”, nên tôi hỏi câu hỏi ngớ ngẩn đó. Bởi thật ra các liên đoàn thể thao về nguyên tắc là tổ chức xã hội độc lập khỏi chính phủ lẫn đảng phái. Tôi thật sự ấn tượng với thái độ phê phán chính phủ ra mặt của bạn tình nguyện viên đó, không dựa dẫm mà chủ động làm những việc chính phủ chưa làm được.
Hình ảnh nơi diễn ra chiến dịch tại khu vực nhà ga Ximending, thủ đô Đài Bắc.
Những Khách Mời Nổi Bật
Ngày đầu tiên của chương trình AYLD 2018, chúng tôi gặp cô Lin Nien-tzu, người phụ nữ nhỏ bé này nằm trong danh sách 100 Phụ nữ năm 2017 do BBC bầu chọn. Cô truyền cảm hứng cho chúng tôi từ sự dấn thân của cô để giúp đỡ cho hàng ngàn phụ nữ bị phân biệt đối xử tại Nepal. Hành trình dấn thân ấy chỉ bắt nguồn từ một lần đi du lịch Nepal của mình.
Những ngày sau đó, chúng tôi được gặp thêm 2 khách mời nổi tiếng là ông J. Michael Cole và giáo sư Larry Diamond đến nói chuyện với chúng tôi. Nhà nghiên cứu Trung Quốc, ông J. Michael Cole, chia sẻ về các ảnh hưởng tiêu cực lên tình hình dân chủ chung của thế giới mà chính sách “Quyền lực nhọn” (Sharp Power) do Trung Quốc thực hiện. Tiếp theo, Giáo sư chính trị học Larry Diamond nói về tình hình suy thoái dân chủ trên toàn cầu hiện nay. Dù tên chủ đề của cả 2 buổi nói chuyện đều liên quan những điều tiêu cực, nhưng nội dung chia sẻ của 2 ông đều mang cho tôi những cái nhìn lạc quan về sự phát triển dân chủ, tuy có thể dừng lại hay thụt lùi ở mỗi giai đoạn nhưng xu thế dân chủ trong dài hạn là không bị cản lại. Những ngày tiếp theo tại Đài Loan giúp tôi mường tượng được điều đó.
Học viên Lê Hồng Phong đứng cùng giáo sư Larry Diamond
Gặp Gỡ Và Trăn Trở
Thật sự đúng như tôi mong đợi, AYLD 2018 mang đến cho chúng tôi một góc nhìn tổng quan về xã hội dân sự tại đảo quốc này, thông qua việc mời các lãnh đạo của các tổ chức nổi bật ở đây.
“Lực lượng thứ 3” này là nền tảng củng cố và phát triển cho nền dân chủ Đài Loan còn non trẻ sau khi trải qua thời kỳ thiết quân luật dài nhất trong lịch sử thế giới hiện đại. Chúng tôi đã được gặp những lãnh đạo trẻ đến từ các tổ chức nổi bật nhất ở Đài Loan. Đó là các tổ chức làm việc trong các mảng về công nghệ thông tin, quyền LGBTQ+, quyền Phụ nữ, hỗ trợ lao động nước ngoài, phát triển thương mại và hợp tác kinh tế, vân vân.
Trong lúc Quốc hội Việt Nam vừa thông qua Luật An ninh mạng thì tôi gặp được đại diện của cộng đồng trực tuyến g0v.tw (g0v.asia). Họ phát triển công nghệ thông tin để hỗ trợ và làm tăng chất lượng dân chủ, để nhà nước thân thiện và hữu ích cho người dân và người dân được tự do hơn. Công nghệ thông tin không phải công cụ hỗ trợ đắc lực để nhà nước kiểm soát tự do người dân như Trung Quốc và Việt Nam đang làm.
Tiếp theo là tổ chức One-Forty hỗ trợ cho các cộng đồng lao động nước ngoài đang làm việc tại Đài Loan, trong đó Việt Nam đứng thứ 3 về số lượng. Những tổ chức như thế có rất nhiều tại Đài Loan, là chỗ dựa tin tưởng cho các cộng đồng lao động nước ngoài mỗi khi gặp khó khăn. Đó là chưa kể đến các tổ chức công đoàn độc lập do người lao động làm chủ, không bị ảnh hưởng từ giới chủ. Có lẽ ít ai biết, 20 năm trước, nhà nữ hoạt động Trần Thị Nga từng là một lao động nước ngoài nổi tiếng tại Đài Loan lúc đó. Với sự giúp đỡ của cộng đồng người Việt tại đây và những tổ chức khác, chị đã đấu tranh thành công, đòi lại quyền lợi bị mất từ giới chủ tại đây. Đó quả là chuyện khó có thể xảy ra với người công nhân trong nước.
Nhà hoạt động xã hội Trần Thị Nga
Những lãnh đạo trẻ của các tổ chức Awakening Foundation, Taiwan Gender Equity Education bảo vệ và đấu tranh cho các cộng đồng dễ bị tổn thương tại Đài Loan cũng đến AYLD 2018 để chia sẻ công việc của họ. Hai mươi năm trước các vấn đề xâm hại tình dục, bạo hành phụ nữ và trẻ em, kỳ thị giới LGBTQ+ bị xã hội Đài Loan phớt lờ. Nhưng chính nhờ họ đoàn kết, thành lập các tổ chức xã hội dân sự đồng thanh trong các chiến dịch, cất lên tiếng nói đấu tranh với những kẻ có quyền và tiền mà họ có được thành quả ngày nay. Bởi họ hiểu được nếu không lên tiếng bảo vệ kẻ yếu chống lại cái xấu thì tương lai chính họ sẽ là nạn nhân kế tiếp, cũng sẽ không ai bảo vệ họ. Tôi nhìn về Việt Nam, nghĩ về vấn nạn bạo hành phụ nữ và trẻ em tại Việt Nam vẫn chưa giải quyết được dù quy mô của Hội Phụ nữ Việt Nam hoặc các hội liên quan khác trực thuộc Mặt Trận Tổ Quốc Việt Nam cực kỳ lớn nếu so với các hội đoàn độc lập tại Đài Loan, tuy nhỏ nhưng hiệu quả hơn.
Ngoài ra tôi cùng tận mắt chứng kiến hàng loạt công viên phân bố khắp đều ở thủ đô Đài Bắc. Trong số đó tôi bắt gặp 1 tấm bảng dựng tại một công viên. Đọc nội dung tôi biết được từng có giai đoạn chính quyền thành phố Đài Bắc quyết chặt hạ hàng loạt cây xanh để xây dựng các dự án lớn. Tuy nhiên người dân đã lên tiếng và hành động để bảo vệ thành công các mảng xanh thành phố. Sau đó theo luật Đài Loan, bảo vệ cây xanh và xây dựng công viên trong quy hoạch là điều bắt buộc. Vì thế người Đài Loan có được một thủ đô xanh như ngày nay. Tôi lại nghĩ về phong trào “Bảo vệ 6.700 cây xanh” của nhóm Green Trees bị chính quyền thành phố Hà Nội đàn áp mà ngậm ngùi.
Tấm bảng tại một công viên giải thích về sự kiện lịch sử tại đây.
Các nhà hoạt động Đài Loan cũng nói rằng Đài Loan từng gặp vấn đề với tập đoàn Formosa. Nhưng người dân và các tổ chức dân sự đã ngày đêm tranh đấu thành công đòi lại quyền lợi cho các nạn nhân của nhà máy. Ngày nay họ vẫn đang kiên trì, gây sức ép liên tục để buộc các tập đoàn công nghiệp giống như Formosa ngày càng nâng cao các tiêu chuẩn an toàn, bảo đảm môi trường sống cho người dân xung quanh.
Xã hội dân sự ở Đài Loan rõ ràng có nội lực, độc lập và năng động. Họ đã làm hết mọi thứ mà chính phủ không thể làm được. Rất khó tin là chỉ 30 năm trước Đài Loan vẫn còn chìm trong một chế độ độc tài toàn trị. Đài Loan rõ ràng là một trường hợp điển hình mà người Việt Nam cần phải nhìn vào nghiêm túc. Những bài học kinh nghiệm của Đài Loan sẽ hữu ích cho Việt Nam trong chuyển đổi dân chủ từ một mô hình độc tài, mà phần lớn khá giống Việt Nam hiện nay.
Nếu các lãnh đạo nhà nước Việt Nam thực tâm muốn quốc gia phát triển, độc lập, tự chủ thì chỉ cần họ chịu tiếp thu những bài học kinh nghiệm của Đài Loan. Đó là tôn trọng và tạo điều kiện cho xã hội dân sự tại Việt Nam phát triển. Nhà nước phải tháo bỏ những kềm kẹp xã hội hiện nay, như là thừa nhận các quyền tự do ngôn luận, tự do lập hội và hội họp, quyền biểu tình,… Chỉ có như thế các lực lượng khác nhau trong xã hội mới có điều kiện kết nối để cùng nhau lên tiếng, giải quyết các vấn đề của chính họ. Bởi chỉ có họ mới hiểu rõ họ nhất, họ cần gì và phải làm gì để giải quyết vấn đề. Những tổ chức xã hội thuộc Mặt Trận Tổ Quốc do Đảng Cộng sản Việt Nam và nhà nước lập ra không thể giải quyết các vấn đề ấy bởi các tổ chức này không đại diện trực tiếp cho các nhóm xã hội mà họ mạo nhận mang tên. Có như thế xã hội mới thay đổi đi lên trong ôn hòa, không xáo trộn, tất cả các bên cùng có lợi, không có ai bị “lật đổ”.
Mặt khác, cũng nhìn theo kinh nghiệm của Đài Loan, xã hội cũng không thay đổi tốt hơn, nếu các tầng lớp xã hội không chấp nhận rủi ro để hợp nhau trong các hội nhóm, cùng nhau lên tiếng cho quyền lợi của nhóm mà phù hợp với lợi ích chung của xã hội, quốc gia.
Việt Nam muốn thay đổi đi lên cách tốt nhất, thì phải đến từ cả hai phía như trên. Tôi tin Việt Nam sẽ có sự thay đổi như thế, bởi người trẻ Việt Nam đang nhận ra xu thế dân chủ của thời đại và họ đang “đói” tự do như bất cứ xã hội toàn trị nào trước đêm chuyển đổi dân chủ.
* Bài chia sẻ thể hiện quan điểm riêng của học viên Lê Hồng Phong.
Học viên Lê Hồng Phong đứng cùng Chủ tịch Taiwan Foundation for Democracy, ông Ford Fu-Te Liao.
Học lịch sử Việt Nam ở bảo tàng thuyền nhân Bataan, Philippines
Trong thời gian thực tập tại VOICE, do một phần chương trình đào tạo ở Philippines, chúng tôi có cơ hội đi nhiều nơi để tìm hiểu về đời sống chính trị xã hội của đất nước này. Và chuyến đi thăm Bảo tàng thuyền nhân tại Bataan, nơi lưu giữ những kỉ vật của người tị nạn cộng sản từ Việt Nam, Lào và Campuchia, đã cho tôi nhiều cảm xúc.
Đối với những người trẻ sinh sau năm 1975, đặc biệt là ở miền Bắc, chúng tôi chỉ được dạy về lịch sử Việt Nam Thế kỉ XX là một lịch sử huy hoàng, với những chiến thắng oanh liệt trước Pháp, Mỹ trong công cuộc giải phóng dân tộc và thống nhất đất nước.
Rất ít người biết về một lịch sử khác, lịch sử bi thảm của dân tộc Việt Nam. Đó là lịch sử của Nhân văn – Giai phẩm, Cải cách ruộng đất, Đánh tư sản và tập thể hóa Miền Nam Việt Nam sau năm 1975, và đặc biệt là lịch sử của thuyền nhân Việt Nam.
Sau năm 1975, khi chính thể Việt Nam Cộng hòa (Miền Nam) sụp đổ, hàng triệu người đã bị tước mất đi tài sản, bị đưa vào các trại cải tạo và các khu kinh tế mới. Những chính sách tàn bạo của những người cộng sản đã dẫn đến một làn sóng tị nạn lớn trong lịch sử nhân loại, khi hàng triệu người Việt Nam phải bỏ nước ra đi, trong đó hàng trăm ngàn người bị chết trên con đường tìm kiếm tự do của mình do chìm tàu, cướp biển, vân vân.
Trong nỗ lực tìm kiếm tự do, trước khi được đưa đi định cư ở các nước Phương Tây theo các chương trình tị nạn của Liên Hơp Quốc, thì người Việt tị nạn phải sống trong các trại tị nạn ở Thái Lan, Malaysia, Indonesia, Hồng Kông và Philippines, mà Bataan là một trong số đó.
Ngày nay, Trại tị nạn Bataan không còn nữa nhưng rất may là những hiện vật về đời sống của người Việt tị nạn được lưu giữ trong Bảo tàng thuyền nhân tại đây.
Những vật dụng hàng ngày mà người Việt tị nạn cộng sản mang theo trong hành trình vượt biển.
Đến bảo tàng tôi rất xúc động khi thấy nhiều bức ảnh về cuộc sống của đồng bào mình, các vật dụng hàng ngày như bát đĩa, xoong nồi; ngôi nhà ‘Bunk House’ họ ở; và cả một trong những con thuyền có tên ‘Phú Khang’ mà họ từng dùng vượt biển qua Bataan.
Con thuyền Phú Khang từng chở 65 người vượt biển từ Việt Nam sang Philippines.
Gần đó bên ngoài bảo tàng, còn có những đền thờ, Công giáo lẫn Phật giáo, của người Việt tị nạn tại đây. Ở đó cũng có một nghĩa trang, là nơi an nghỉ của hơn 200 người kém may mắn, đã không thể chờ đợi đến ngày được đến với bến bờ tự do.
Nghĩa trang người Việt tị nạn tại Bataan.
Chuyến đi Bataan để lại trong tôi nhiều suy nghĩ về những thăng trầm của dân tộc Việt Nam trong thế kỉ XX, và số phận của những người con bất hạnh khi phải trải qua những thăng trầm như vậy. Tôi không thể tưởng tượng được là, sau năm 1975, người Việt Nam lại phải tha hương và sống khốn khổ như vậy.
Và tôi biết rằng, lịch sử Việt Nam cần được viết lại, và người Việt Nam, nhất là những người trẻ cần phải được hiểu đúng về lịch sử của mình, để không còn phạm phải những sai lầm trong quá khứ.
Và Bataan đã và đang là một nơi lưu giữ một phần quan trọng trong lịch sử Việt Nam thế kỷ XX.
Trong cuộc sống, có cơ hội làm điều mình thích là một ước mơ, và thật sự thích những thứ mình làm là một niềm tự hào. Tuổi trẻ với tôi là chuỗi những thử thách để đạt ước mơ – nó đã giúp tôi trưởng thành rất nhiều, và hôm nay tôi được cảm nhận niềm tự hào của chính mình.
Trước đây tôi đã viết vài bài chia sẻ về VOICE. Rằng tôi ra đi là để trở về, để đóng góp sức mình cho một Việt Nam tươi đẹp, và về những điều VOICE đã thay đổi cuộc đời tôi. Sau một thời gian học hỏi tại văn phòng VOICE, tôi rất vui khi biết mình được nhận thực tập tại một văn phòng dân biểu ở Úc Châu.
Đến một nơi xa lạ làm việc với những người xa lạ với tôi là một việc khó, vì tính tình nhút nhát của mình nhưng các nhân viên ở Văn phòng Dân biểu Chris Hayes đã giúp tôi hòa nhập rất nhanh. Mọi người rất dễ thương và chúng tôi làm việc với nhau như một gia đình. Có thể nói không khí làm việc tại văn phòng dân biểu Chris Hayes vừa chuyên nghiệp lại vừa thân thiện.
Góc làm việc nhỏ của tôi ở văn phòng dân biểu Úc
Dân Biểu Chris Hayes là thành viên của đảng Lao Động Úc, hiện giờ là đảng đối lập trong Hạ Viện. Ông Chris là người dễ mến và tốt bụng, ông là người rất quan tâm về tình hình nhân quyền ở Việt Nam và các nước Đông Nam Á.
Những văn phòng thành viên của Hạ Viện Úc họ làm gì? Họ tiếp nhận ý kiến của cử tri, giúp kết nối những cử tri với trung tâm hỗ trợ xã hội, sở di trú…, gửi thư chúc mừng sinh nhật, kỉ niệm cho cử tri mỗi tháng….
Mỗi năm họ tham dự các buổi họp Quốc hội Liên Bang Úc, tại Canberra cho khoảng 20 tuần. Trong các phiên họp, họ bàn thảo về đủ các vấn đề của người dân, từ việc học hành trẻ em, sức khỏe người già, quyền của giới LGBT, đến cả việc gần đây nông dân Úc bị tổn thất, do kẻ xấu cho kim vào những quả dâu tây. Họ cùng nhau tham khảo, tranh luận tìm giải pháp giúp người dân.
Ảnh chụp tại Quốc hội Úc cùng Dân biểu Chris Hayes
Tại tòa nhà Quốc Hội, hằng ngày dân tự do ra vào thăm quan, đặc biệt là trẻ em. Học sinh được thầy cô hướng dẫn thăm quốc hội, thấy các chính trị gia làm việc, học những giá trị dân chủ. Ở một góc nhỏ trong Quốc hội, có cả khu vui chơi cho trẻ nhỏ khi bố mẹ chúng bận làm việc trong Quốc hội. Họ có thể mang con đi làm và gửi con cho người chăm sóc trẻ mỗi sáng.
Được làm việc để học hỏi những kinh nghiệm ở văn phòng dân biểu tại một xứ xở tự do, dân chủ với tôi là một cơ hội lớn, một trải nghiệm tuyệt vời mà tôi tin rằng nó sẽ là một cột mốc quan trọng trong hành trình của tôi, một người đấu tranh cho nhân quyền.
Hannah Vu (thực tập sinh)
Đàn áp Nhân quyền: làm đau thân xác, hun đúc tinh thần
Vũ Ngọc Hân, nhà hoạt động nhân quyền ở Việt Nam và cũng là một học viên của VOICE. Dưới đây là bài phát biểu của cô tại “The 2017 Dublin Platform” do Front Line Defender tổ chức tại Ireland.
*****
Xin chào mọi người, tôi là Hannah, tôi là một người hoạt động đến từ Việt nam. Hiện tôi đang hỗ trợ chương trình đào tạo của VOICE tại Philippines. VOICE là một NGO thúc đẩy xã hội dân sự, nhân quyền và pháp trị tại Việt nam. Và hiện tại tôi cũng là một thực tập sinh của tổ chức PIN tại CH Czech.
Bây giờ tôi xin chia sẻ câu chuyện của tôi, hành trình từ một thợ may trở thành người bảo vệ nhân quyền.
Tôi sinh ra tại một miền quê ở Miền Nam Việt Nam. Tôi phải nghỉ học khi 15 tuổi, vì ba tôi mất sớm. Rồi gia đình tôi không đủ tiền để cho tôi tiếp tục đi học.
Sau đó tôi lên Sài Gòn, thành phố lớn nhất Việt Nam, và làm việc trong một công ty may trong 5 năm. Trong thời gian đó, tôi nhìn thấy rất nhiều cảnh người lao động phải biểu tình chống lại chủ, và người dân biểu tình chống lại những chính sách của chính quyền. Cũng trong thời gian đó tôi bắt đầu tìm hiểu về quyền lao động và nhân quyền. Tôi nhận ra có rất nhiều vi phạm nhân quyền đang diễn ra trên đất nước mình. Bản thân tôi, cũng đã tham gia nhiều cuộc biểu tình sau đó.
Tháng 12 năm ngoái, tôi tham gia một khóa học bí mật về nhân quyền tại Việt Nam. Hẳn các bạn cũng biết Việt Nam hiện nay vẫn là một nước độc tài cộng sản, và chính quyền thì không hề muốn người dân biết và thực hành những quyền cơ bản của họ.
Mặc dù đã rất cẩn thận, nhưng khóa học của chúng tôi cũng bị chính quyền tấn công sau chỉ một tháng hoạt động. Công an phá hủy và thu giữ toàn bộ máy tính và điện thoại của chúng tôi. Họ bắt chúng tôi về những đồn công an khác nhau. Sau khoảng 8 tiếng thẩm vấn, họ nói rằng tôi có thể về nhà, nhưng trên đường về nhà, tôi đã bị 5 cảnh sát tấn công. Họ đánh tôi liên tục trong 10 phút vào đầu, ngực, và mặt tôi. Họ bỏ đi trong khi tôi nằm lăn xuống đường. Tôi không hiểu tại sao, nhưng trong khi tôi khóc, tôi vẫn cố gắng nói với họ: “em không ghét tụi anh, em không ghét gì tụi anh hết, Chúa chúc lành cho anh”.
Những ngày sau đó, tôi tự hỏi bản thân rất nhiều. Tôi đã làm gì sai? Tại sao họ lại đánh tôi? Chỉ vỉ tôi muốn học về quyền của tôi sao?
Họ có thể làm đau thân xác tôi, nhưng tâm trí tôi lại càng thêm mạnh. Hơn bao giờ hết, tôi tin tưởng mạnh mẽ vào nhân quyền, không chỉ cho riêng tôi, mà là cho cả gia đình và bạn bè của tôi nữa.
8 tháng trước, tôi đăng kí một học bổng với VOICE, và đã được chấp nhận. Tôi phải thoát khỏi Việt Nam theo đường bộ qua Campuchia, trước khi đến được trụ sở của VOICE ở Philippines.
Ngày hôm nay, tôi đứng đây trước các bạn, hi vọng chia sẽ câu chuyện của tôi và học hỏi được những kinh nghiệm từ các bạn. Tôi hi vọng có thể tham gia vào mạng lưới những người bảo vệ nhân quyền trên toàn thế giới, để có thể cất lên tiếng nói về tình hình nhân quyền ở Việt Nam.
Ở đây, một đất nước tự do, sẽ chẳng có ai xông vào cuộc họp hôm nay để bắt chúng ta. Chúng ta cũng không bị thẩm vấn, hay đi tù, hay bị kết án 10 năm chỉ vì thể hiện quan điểm và suy nghĩ của chúng ta.
Nhưng cũng ngay lúc này, trên đất nước của tôi, bạn bè tôi, đồng đội tôi đang bị sách nhiễu, bắt bớ, và giam cầm. Từ đầu năm đến bây giờ, đã có ít nhất 17 người hoạt động nhân quyền bị bắt. Và ngay hôm nay, thêm một nữ đấu tranh nhân quyền bị bắt. Tôi hy vọng có thể thay họ cất lên tiếng nói, dù chỉ là trong hội nghị này.
Cảm ơn các bạn đã lắng nghe.
*****
Xem bài phát biểu gốc từ Front Line Defender của cô tại đây.
4 điều nên làm để tối ưu thời gian thực tập tại VOICE
Sáu tháng là khoảng thời gian thông thường mà các bạn thực tập sinh có với Chương trình đào tạo dài hạn của VOICE. Làm gì trong sáu tháng để kỳ thực tập giúp ích cho bạn nhiều nhất có thể?
Học tiếng Anh
Đây là mong muốn phổ biến nhất của các thực tập sinh khi đến với VOICE. Nó cũng là một trong những điều quan trọng nhất mà VOICE muốn các bạn cải thiện.
Chương trình của VOICE thường tổ chức ở Philippines, một trong những quốc gia nói tiếng Anh tốt nhất ở châu Á. Bạn có thể nói tiếng Anh ở mọi nơi. Hơn nữa, chương trình dạy tiếng Anh “một thầy – một trò” của VOICE sẽ giúp tiếng Anh của bạn khá hơn. Tuy nhiên, tất cả phụ thuộc vào bạn.
Học tiếng Anh cần sự kiên trì nhất định. Ban đầu, bạn và nó sẽ cực kỳ ghét nhau, nhưng bạn phải tìm cách hiểu nó và điều khiển được nó. Giống như thuần phục một con ngựa vậy. Lúc đầu thì gian nan, nhưng khi thành công bạn sẽ thấy điều tuyệt vời của nó.
Đối với những bạn mới bắt đầu học tiếng Anh thì sáu tháng ở VOICE là khoản thời gian rất ngắn, chỉ giúp bạn bắt đầu làm quen với tiếng Anh, không sợ nó nữa. Bạn cần trao đổi kỹ với giáo viên để tìm ra điểm yếu, giúp bạn xây dựng một nền tảng tốt nhất để có thể tự học sau kỳ thực tập.
“Quốc tế hóa” bản thân
“Quốc tế hóa” bản thân tức là mình không chỉ biết về chuyện Việt Nam mà còn biết về chuyện nước khác. Đây là điều mình trân trọng nhất ở VOICE.
VOICE cho bạn rất nhiều cơ hội để tiếp xúc gặp gỡ với các nhà hoạt động, chính trị gia ở các nước khác, tham gia các hội thảo trong khu vực và quốc tế.
Vì sao cần “quốc tế hóa” bản thân?
Đơn giản mà nói đó là chìa khóa để mở mang hiểu biết của bản thân. Biết sẽ biết được nhiều thứ hơn, học được nhiều điều mới hơn để giúp ích cho công việc của mình.
Một điều quan trọng là bạn dễ dàng giao tiếp quốc tế. Nếu chỉ biết mỗi chuyện ở Việt Nam thì bạn chỉ có bị động giao tiếp khi người khác hỏi đến mà thôi. Mặt khác, cũng là để hiểu những gì người khác đang nói.
Với mình, một nhà hoạt động nhân quyền không chỉ biết, chỉ lo về những vi phạm nhân quyền xảy ra ở nước mình mà còn phải biết, phải lên tiếng vì những điều bất công ở những nơi khác.
Định hướng bản thân
Mình nghĩ sáu tháng vừa đủ để bạn suy nghĩ và định hướng sẽ làm gì sau kỳ thực tập. Nhất là những bạn sẽ làm việc để đấu tranh cho nhân quyền và dân chủ ở Việt Nam. Nhưng không thể chung chung như thế được, phải biết xác định một cái gì đó cụ thể và thực tế.
Các bạn nên suy nghĩ kỹ điều này kể từ khi đặt chân đến VOICE, nếu các bạn chưa có định hướng rõ ràng.
Đối với những bạn có định hướng, thì nên trao đổi cụ thể với người phụ trách đào tạo tại VOICE. Họ sẽ giúp bạn tìm kiếm cơ hội để hiểu về vấn đề bạn muốn làm, có thể tại Philippines hay ở các nước khác.
Xây dựng mạng lưới
Nếu bạn xác định làm việc lâu dài để thúc đẩy nhân quyền và dân chủ tại Việt Nam, thì điều này thật sự cần thiết.
Xây dựng mạng lưới là xây dựng mối quan hệ giữa bạn và những người khác.
Một mạng lưới sẽ giúp bạn rất nhiều trong công việc sau này. Ví dụ bạn quen với những phóng viên quốc tế, họ có thể giúp bạn đưa tin về tình hình Việt Nam. Bạn biết những nghị sĩ ở EU, họ sẽ giúp bạn vận động chính sách nhân quyền của EU đối với Việt Nam.
Bạn quen biết một người, người đó sẽ giúp bạn biết thêm nhiều người khác từ đó mạng lưới của bạn sẽ mở rộng dần ra.
* Bài chia sẻ kinh nghiệm thực tập của một Học viên sau khi kết thúc khóa đào tạo 6 tháng tại VOICE
Nhà hoạt động trẻ Lê Hồng Phong “Tôi chọn là người tự do”
Phỏng vấn Lê Hồng Phong, đang theo học các khóa về xã hội dân sự tại Phi Luật Tân. Phong là một trong những thành viên của nhóm Thức Followers, vận động cho chương trình có tên “Bầu Cử Tự Do Và Quyền Tự Quyết Cho Dân Tộc Việt Nam”, nhằm kêu gọi Nhà nước Việt Nam tổ chức cuộc Trưng cầu dân ý về bầu cử tự do và đa đảng hóa hệ thống chính trị Việt Nam.
Lê Hồng Phong là như cái tên mà gia đình người bạn trẻ này đã đặt theo người Tổng bí thư thứ 2 của đảng Cộng sản Đông Dương, mà Phong tâm sự, là xuất phát từ sự ủng hộ đảng Cộng sản Việt Nam của gia đình mình. “Tôi sinh ra trong gia đình bên nội lẫn ngoại đều có người từng tham gia chiến đấu và làm việc dưới lá cờ đỏ sao vàng trong và sau chiến tranh Việt Nam”, Phong tâm tình như vậy.
Lẽ ra hôm nay Phong đang có một cuộc sống an nhàn, tương lai vững chắc nếu theo nếp của gia đình. Nhưng người thanh niên sinh năm 1990 tại BÌnh Dương ấy lại hình thành trong mình những cảm nhận mới mẻ về thế giới sống quanh mình. Anh băn khoăn trước những bất công trong xã hội và nghĩ đến sự đổi thay.
Chiều lòng gia đình, Phong cũng tham gia cuộc thi công chức của tỉnh. Nhưng phần làm bài, Phong lại viết tất cả những suy nghĩ của mình về hiện trạng xã hội, về ước mơ một Việt Nam Dân chủ hóa và Pháp quyền trong tương lai. Dĩ nhiên, đó là một bài thi thất bại, nhưng đó cũng là bước ngoặt trong đời mà Phong chọn con đường dấn thân, tìm hiểu để góp sức thúc đẩy Tiến trình dân chủ hóa cho Việt Nam, xây dựng Việt Nam thật sự là một Quốc gia đáng sống, mà Phong ấp ủ.
=========================
1. Câu chuyện của Phong thật thú vị. Nhưng hãy thử nhớ lại, cụ thể là những điều gì tác động đến những suy nghĩ và hành động của bạn vậy?
Đó là một quá trình thay đổi lâu dài. Ngay từ nhỏ tôi vẫn thường được ba mẹ nhắn nhủ rằng: “Ráng học đi sau này làm quan làm tướng, ba mày xin cho vô làm nhà nước cho đỡ cực cái thân, học dở là làm cu-li…”. Không chỉ ba mẹ, mà chung quanh tôi, dường như người có tiền luôn đúng; sống chỉ nên biết bản thân mình…
Tôi thì từ nhỏ tôi đã không hứng thú xem, nghe chương trình TV liên quan đến nhà nước, đảng Cộng sản mà ba tôi hay mở thì luôn làm tôi chán ngấy. Tôi thật sự không thích trở thành một người đảng viên đảng cộng sản Việt Nam để làm trong Nhà nước như cha tôi và như những người thường hay lặp đi lặp lại những câu nói, phát biểu nhàm chán trên TV. Cho nên tôi chỉ muốn khi lớn lên sẽ làm một nhà nghiên cứu khoa học hoặc là một cầu thủ bóng đá.
Từ việc theo dõi đời sống, rồi tôi lại nhìn rộng ra, nhận thấy rằng xã hội Việt Nam hầu như chỉ có một lựa chọn duy nhất là phải cạnh tranh nhau để càng giàu có càng tốt, bằng mọi giá chạy theo vật chất. Người ta thờ ơ những chuyện tiêu cực xảy ra với con người và xã hội xung quanh họ. “Theo đuổi ước mơ, đam mê và những giá trị đạo đức” như tôi thì bị xem là thứ suy nghĩ của người tâm thần, người thất bại, người đứng ngoài lề xã hội,…
Một trong những bước ngoặt của tôi, là ngày tôi gặp thầy P. Trong một tiết học, thầy nói mọi người kéo rèm cửa lại để thầy chiếu phim “Hải chiến Hoàng Sa”, “Hải chiến Trường Sa”, “Chiến tranh biên giới với Trung Quốc”,… rồi thầy giảng và nói về một lịch sử có thật của Việt Nam. Và tôi cũng bắt đầu tìm hiểu.
Trước đây, tôi luôn ngờ vực những thứ trên mạng bị gọi là “phản động”, nhưng rồi tìm thấy những điều mới mẻ để nhận ra sự thật. Rằng biểu tình, đa đảng không phải là làm loạn, Tâm trạng của tôi tức giận, thù hằn vì đất nước mình có bao nhiêu điều tốt đẹp đang mất đi. Rồi chuyển sang bình tĩnh lại, lớn khôn hơn. Tôi hiểu ra rằng chẳng ai cướp mất cái gì của mình cả. Tự do, Dân chủ là không miễn phí, muốn có nó thì chính mỗi người phải hành động giành lấy nó, để xứng đáng có được nó.
2. Khi trước khi đi Phi Luật Tân để tham gia học các khóa về Xã hội dân sự, bạn đã có các hoạt động gì ở Việt Nam đáng nhớ không?
Kỷ niệm đầu tiên đó là tôi đi cùng một nhóm bạn ở Bình Dương đi thăm mộ ông Ngô Đình Diệm ở Lái Thiêu vào ngày 2/11/2014. Chúng tôi đến đó từ lúc 9h sáng nhưng đã thấy cả khu vực xung quanh đó rất ồn ào, công an sắc phục, cảnh sát giao thông, dân quân và cả những người thường phục lúc nào cũng cầm máy quay trên tay để quay lại bất cứ ai có mặt ở đó. Sau đó tất cả bị giải tán. Chuyến đi ấy giúp cho tôi thấy rõ chính quyền hiện tại vẫn chưa thật tâm muốn hòa giải dân tộc. Nếu họ thật tâm thì họ chẳng thực hiện những hành động như thế, họ không nên tỏ ra “sợ sệt” những người có cảm tình với Chính thể Việt Nam Cộng Hòa như vậy.
Tiếp theo, là lần đầu tiên tôi xuống đường biểu tình. Một sáng đẹp trời ngày 1/5/2016, tôi biểu tình đòi minh bạch thông tin thảm họa biển miền trung do Formosa gây ra. Tôi thấy mình không cô đơn. Tôi nhận ra xã hội Việt Nam còn đầy những con người cùng chung chí hướng, suy nghĩ quan tâm và đau đáu hiện trạng xã hội đã tìm thấy nhau, cùng nhau xuống đường thực hiện quyền và trách nhiệm công dân. Đoàn người nối đuôi nhau biểu tình, bày tỏ chính kiến trong ôn hòa và trật tự. Rồi tôi đã chứng kiến cảnh những người thường phục có ngón tay đeo nhẫn nhựa có màu dạ quang cố tình gây rối, kích động bạo lực để lực lượng mặc sắc phục đánh đập, áp giải những người đi biểu tình lên những chiếc xe cơ động, xe bus chờ sẵn kế bên. Nhưng cuối cùng trong tâm trí tôi, những hình ảnh bạo lực xấu xí đó vẫn phải nhường chỗ cho hình ảnh của một cô gái nhỏ nhắn ôm bó hoa hồng lớn cùng nụ cười rạng rỡ để tặng từng đóa cho từng người của lực lượng sắc phục. Hình ảnh bạo lực dù đã xảy ra mạnh bạo, xấu xí ra sao cũng không thể làm tôi thôi hết niềm tin vào sức mạnh của chân lý, lẽ phải, của sự thật và của quyền lực nhân dân.Còn nhiều nữa, mà tôi không thể kể hết. Từng kỷ niệm đó đã khiến tôi quyết tâm hơn trên con đường mình chọn.
3. Nhưng gia đình của bạn vốn là thành phần ủng hộ đảng cộng sản. Họ đã có phản ứng thế nào về lý tưởng của bạn?
Như mọi người đã sống qua các thời kỳ của nhà nước cộng sản. Ba mẹ tôi lo sợ và thường tránh không nói về những vấn đề như vậy. Tôi hiểu đa số người dân Việt Nam cũng giống ba mẹ tôi, đều còn nặng nề tư duy thần dân của quân chủ, phong kiến.
Tôi đã giấu gia đình, nghỉ việc để đi học tại VOICE – Manila, Philippines, nhằm trở thành một Nhà hoạt động xã hội ủng hộ Dân chủ, Nhân quyền.Tôi để lại một lá thư 9 mặt giấy trong phòng, trình bày tất cả suy nghĩ, lý tưởng và lý do tôi lựa chọn lý tưởng đó.
Thời gian đầu gọi về nhà thì ba lúc nào cũng buồn, giận, còn mẹ thì khóc. Nhưng bây giờ sau 7 tháng thì lần đầu tiên tôi đã thấy mẹ tôi cười, khi tôi khoe bây giờ tôi nấu ăn gần bằng mẹ. Tôi rất nhớ nhà. Tôi sẽ về Việt Nam gặp ba mẹ, nhưng không phải bây giờ, tôi sẽ về khi tôi đã đủ khả năng để theo đuổi lý tưởng góp sức xã hội phát triển tốt hơn.
4. Hãy nói về công việc và Dự án hoạt động của bạn lúc này. Bạn mong mỏi gì vào dự án mà bạn đang theo đuổi?
Tôi và nhóm Thức Followers (https://www.facebook.com/ThucFollowers) đang chạy chiến dịch “Bầu Cử Tự Do Và Quyền Tự Quyết Cho Dân Tộc Việt Nam”. Đây là chiến dịch dài hạn thu thập 100.000 chữ ký cho thư thỉnh nguyện tại http://www.civilrightvn.org. Đó là thư thỉnh nguyện của những người Việt Nam có mong muốn yêu câu Nhà nước Việt Nam tổ chức cuộc Trưng cầu dân ý về bầu cử tự do và đa đảng hóa hệ thống chính trị Việt Nam. Sau khi đạt được 10.000 chữ ký đầu tiên, Thức Followers sẽ gửi thư trình bày Liên Hiệp Quốc về sự vận động thu thập chữ ký đòi quyền tự quyết của dân tộc Việt Nam và sau đó cập nhật tiến trình. Bởi chiến dịch này phù hợp với Công ước về quyền dân sự và chính trị mà Việt Nam đã ký với Liên Hiệp Quốc từ năm 1977, cũng như hiến chương LHQ cũng nói đến “quyền được tự do chọn chính thể” của người dân.
Nhiều người cho rằng việc ký tên này là vô ích, không đủ sức thay đổi cái gì cả. Nhưng cũng như xây một ngôi nhà, nó cũng cần phải có những viên gạch đầu tiên để góp vào hàng ngàn viên gạch khác để tạo nên thành quả. Một giọng nói chắc chắn yếu ớt, nhưng nếu tất cả cùng lên tiếng thì sẽ tạo nên sức mạnh mong muốn. Thay đổi xã hội không thể một sớm một chiều mà chúng ta phải kiên trì hành động. Còn nếu không hành động thì sẽ chẳng có gì xảy ra.
Điều đáng mừng là có khá nhiều bạn trẻ thể hiện mong muốn tổ chức Trưng cầu dân ý giống như chúng tôi. Cho dù họ chưa dám lộ mặt, công khai tên tuổi, nhưng họ đã cho chúng tôi niềm tin lớn lao cho sự thành công của chiến dịch này.
5. Bạn có đủ niềm tin và hy vọng nên công việc hay lý tưởng mình theo đuổi không?
Việt Nam chắc chắn sẽ chuyển đổi sang dân chủ, đa đảng, tôi có niềm tin rất lớn vào điều đó. Thế giới ngày một phẳng và Việt Nam và các nước bảo thủ độc tài hiếm hoi còn lại không thể đứng ngoài dòng chảy thời đại ấy.
Cái tôi mong mỏi nhiều hơn ở tương lai đó là người Việt thật sự có hòa giải dân tộc sau khi có được Dân chủ, và tất cả các bên cùng nhìn về những giá trị, lợi ích chung của quốc gia và dân tộc, để mà đóng góp xây dựng nước Việt Nam tốt đẹp, nhân bản hơn.
Nhà hoạt động trẻ Đinh Thảo: “Tôi muốn tìm một phiên bản khác của mình”
Dưới đây là bài trả lời phỏng vấn “Nhà hoạt động trẻ Đinh Thảo: “Tôi muốn tìm một phiên bản khác của mình” – Kỳ 1” của Nhà hoạt động trẻ Đinh Thảo với Đài Á Châu Tự Do (RFA), nằm trong loạt bài “Những người bạn trẻ quanh tôi” của nhạc sĩ Tuấn Khanh thực hiện. Thảo đang là Điều phối viên chương trình của VOICE ở châu Âu.
Ngày 10 tháng 10/2017, là lúc Đinh Thảo cùng các thành viên trong nhóm của mình kết thúc cuộc hành trình vận động cho nhân quyền của Việt Nam. Chuyến đi dài và có vẻ nhiều mệt mỏi.
Người ta nhìn thấy Thảo xuất hiện tại trong một phiên điều trần của Liên Hợp Quốc, đại diện cho người Việt Nam và đọc một bản báo cáo về những gì đang diễn ra ở quê nhà. Có chút căng thẳng trong giọng tường trình của cô gái ra đi từ Hà Nội, với hy vọng làm một cái gì đó khác hơn, nhiều hơn. Thậm chí là dấn thân hơn những ngày cô còn đi vòng bờ hồ biểu tình chống chặt cây xanh hay vận động cho những người không là cộng sản tự ứng cử quốc hội của Việt Nam.
Chính trị ập đến với Thảo bằng hiện thực cuộc sống. Thảo nói rằng khi cô trò chuyện ở một lớp học tiếng Anh, và sốc khi “được nghe về những điều mà lâu nay hoàn toàn không hay biết. Từ đó, tôi ngày ngày lên mạng và ngấu nghiến đọc tất cả những gì có thể đọc được về chính trị xã hội Việt Nam từ truyền thông lề trái”.
Thảo cũng có một công việc và một cuộc đời yên ả ở Hà Nội. Yên ả như cái tên mà bạn bè gọi yêu là Thảo “Gạo”, nhưng rồi có cái gì đó thôi thúc khiến cô muốn bước chân hẳn vào các hoạt động vì con người. Và Đinh Thảo đã chọn một cuộc đời khác. “sau khoảng 1 năm hoạt động, tôi nhận thấy rằng thực sự rất khó để có thể cùng lúc hoạt động và lại hoàn thành công việc của mình. Tôi biết mình không thể duy trì tình trạng đó lâu hơn nữa nên tôi đã quyết định rời Việt Nam đi học (2016) về xã hội dân sự để mong mình có nhiều kiến thức và kỹ năng hơn, để khi trở về có thể toàn tâm toàn ý hoạt động cho con người và đất nước mình”.
Thảo nói rằng cô hài lòng vì những điều mình chọn, dẫu nó nhọc nhằn hơn, thậm chí hiểm nguy hơn. Đơn giản vì cô thì thấy mình thật sự sống trong cuộc đời của mình. “tôi tin rằng bất cứ ai nếu được trao cơ hội thì cũng sẽ tìm được phiên bản tốt hơn của chính mình”, Thảo viết vài dòng tâm tình như vậy.
Cuộc vận động cho nhân quyền Việt Nam là chương trình hành động lớn đầu tiên của Thảo, xuyên suốt nhiều quốc gia Châu Âu và kéo dài? Đó là chuyến đi như thế nào?
Vâng, với Thảo thì lần đầu, nhưng từ năm 2014, thì riêng tổ chức VOICE đã từng mở một cuộc vận động UPR như vậy tại Úc, Mỹ và Châu Âu và đã rất thành công. Năm 2017, VOICE lại tiếp tục mở thêm một cuộc vận động nữa để đẩy mạnh sự chú ý của quốc tế nhân giữa kỳ của chương trình Kiểm Điểm Định Kỳ Phổ Quát UPR (4 năm một lần). Đây là một bước đệm để hướng tới chương trình UPR 2019.
Chuyến vận động năm nay được chuẩn bị khá lâu, và sẽ bắt đầu từ Berlin (15/9) và sau đó sang đến Geneva (Thụy Sỹ), Stockholm (Thụy Điển), Oslo (Na Uy), Brussels (Bỉ), Praha (Cộng hòa Sec)… dự kiến sẽ kết thúc vào ngày 10/10 này.
Thảo tham gia chuyến đi này cùng bao nhiêu người?
Vâng, nhóm của Thảo đi vận động cũng chỉ có 3 người. Đó là Thảo, từ Bỉ và chị Anna Nguyễn (giám đốc chương trình của VOICE, luật sư từ Úc). Có cả chị Lê Thị Minh Hà, vợ của tù nhân lương tâm Nguyễn Hữu Vinh, tức Anh Ba Sàm, từ Việt Nam.
Chuyến đi này, Thảo sẽ có những hoạt động cụ thể như thế nào?
Có 2 phần trong cuộc vận động này. Phần thứ nhất là cập nhật về tình hình của Việt Nam qua chương trình UPR lần trước. Tức là năm 2014, Việt Nam có chấp nhận 182 khuyến nghị từ hơn 100 nước. Dựa trên nhưng điều đó, nhóm vận động sẽ đi gặp nhiều nước và nhiều tổ chức quốc tế để làm rõ Việt Nam đã làm được gì cũng như chưa làm được gì, hoặc có tồi tệ hơn? Còn phần thứ hai, là nhấn mạnh về tình hình nhân quyền ở Việt Nam, cũng như về vấn đề tù nhân lương tâm tại Việt Nam.
Cụ thể hơn, là Thảo sẽ phát đi các qua thư ngỏ, các hồ sơ báo cáo hay chỉ là tổ chức biểu tình để gây sự quan tâm?
Trong chuyến đi này, thì nhóm đã chuẩn bị một hồ sơ báo cáo giữa kỳ UPR, đồng thời cũng có những thông tin mới cập nhật về Việt Nam sẽ được gửi cho những bên mà mình đến gặp. Nhưng chính yếu vẫn là những bài phát biểu mô tả thực trạng hoặc trả lời cho các bên mà mình được quyền trình bày về tình hình nhân quyền Việt Nam. Quan trọng là thông qua các cuộc gặp trực tiếp như vậy, mọi thứ sẽ dễ chia sẻ và cảm thông hơn qua sự trình bày của mình.
Chuyến đi vận động này, có sự có mặt của chị Lê Thị Minh Hà, vợ của tù nhân lương tâm Nguyễn Hữu Vinh. Điều này có nghĩa phần nói về các tù nhân lương tâm sẽ được nhấn mạnh?
Vâng, sự có mặt của chị Hà là một câu chuyện, là một nhân chứng về vấn đề tù nhân lương tâm ở Việt Nam. Tù nhân lương tâm là một vấn đề lớn và bao quát, nhưng với một câu chuyện cụ thể và được mô tả sống động từ chị Hà thì những bên tiếp xúc với nhóm vận động sẽ có sự chia sẻ tốt hơn.
Nhưng cần phải nói là câu chuyện tù nhân lương tâm là phần quan trọng của chuyến đi này.
Chương trình vận động này kéo dài một tháng, tức là một chương trình có hẹn trước với các nơi, và đã được phép gặp mặt phía nhà nước, cá nhân… mà mình định đến?
Dạ, không hẳn là vậy. Một số hoạt động trong chiến dịch thì cần ghi danh xin trước và chờ, hoặc phải được mời. Tuy nhiên cũng có nhiều hoạt động mà mình cần tự tìm đến ngẫu nhiên để gặp. Do vậy thời gian của cuộc vận động là hoàn toàn do mình chủ động. Nói chung là một kế hoạch tổng thể mà mình phải tự hoạch định và ước lượng về tác động có được, mỗi nơi, mỗi người là một nỗ lực khác nhau, cùng phối hợp.
Thảo có thể cho biết lý do Thảo và nhóm vận động lựa chọn 6 nước nói trên để tiếp cận?
Vâng, cả 6 quốc gia mà nhóm chọn đi qua đều có những mối quan tâm khá đặc biệt về tình hình Việt Nam. Chẳng hạn như Đức, là một quốc gia có quan hệ ngoại giao và đối tác kinh tế rất quan trọng với Việt Nam. Nhưng sau vụ Trịnh Xuân Thanh, nước Đức trở nên chú ý hơn về vấn đề pháp quyền ở VN, và coi rằng vấn đề pháp quyền ở Việt Nam là điều đáng báo động. Mà chúng ta có thể thấy thông qua cách mà họ phản ứng trong suốt thời gian qua.
Với tầm vóc của nước Đức, việc đến và xin trao đổi, nói chuyện về tình hình pháp quyền, nhân quyền ở Việt Nam là điều có thể tác động tốt.
Còn ở Thụy Sỹ, là nơi đặt trụ sở của Liên Hiệp Quốc nên việc mình đến đây đa phần là gặp các cơ quan của Liên Hiệp Quốc.
Thụy Điển và Na Uy là các quốc gia lâu nay vẫn ủng hộ nhân quyền nói chung, một cách mạnh mẽ. Cả hai quốc gia này không chỉ quan tâm và giúp Việt Nam, mà còn giúp cho nhiều quốc gia khác trên thế giới về nhân quyền, về chuyển đổi dân chủ… Các cơ quan, tổ chức chức mà phái đoàn sẽ gặp tại đó chắc chắn sẽ cho cảm giác như đó là những người bạn của những người hoạt động dân chủ, nhân quyền ở Việt Nam vậy.
Còn ở Bỉ, là nơi đặt trụ sở của liên minh Châu Âu cũng như nhiều tổ chức NGO lớn khác. Liên minh Châu Âu là một trong những đối tác quan trọng bậc nhất với Việt Nam nên vận động ở đó cũng rất quan trọng.
Riêng ở Cộng hòa Sec (Tiệp Khắc cũ), đây là một đất nước từng có một quá khứ cộng sản. Họ đã bước sang một thể chế dân chủ và sau một thời gian ngắn, Cộng hòa Sec được xem là quốc gia có nền kinh tế ổn định và phát triển mạnh. Quốc gia này cũng có nhiều chương trình giúp đỡ cho các nước còn độc tài, độc đoán và xây dựng các phát triển về mặt nhân quyền. Cộng hòa Sec cũng là một trong những quốc gia có nhiều các tổ chức dân sự xã hội đầy kinh nghiệm trong việc hoạt động về chuyển đổi và phát triển xã hội mà nhóm vận động cũng cần học hỏi.
Một điều không thể không nói đến là cả 6 nước này đều đưa ra các khuyến nghị thực tế và quan trọng cho việc thúc đẩy nhân quyền tại Việt Nam trong kỳ kiểm điểm UPR năm 2014.
Với mọi nỗ lực, Thảo cùng với mọi người trong chuyến đi chỉ mong mỏi sẽ có những thay đổi tốt đẹp cho quê hương mình. Hy vọng ngày ấy không xa. Và hy vọng người Việt Nam rồi sẽ không còn cần đến những chuyến đi vận động cho nhân quyền như vầy nữa.
(Ghi lại / tháng 10-2017)
* Bài viết không thể hiện quan điểm của Đài Á Châu Tự Do
